จังหวัดน่านเมืองแห่งขุนเขาและโอบล้อมด้วยธรรมชาติอันงดงาม ภูมิประเทศที่มีลักษณะเป็นแอ่งกระทะ ผู้เขียนเกิดและเติบโตที่นี่ ครั้นยังเด็กหมู่บ้านของเรานั้น อุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพย์ยากรทางธรรมชาติ มีหมูป่า กวางป่า ฟาน ควายป่าวิ่งเข้ามาท่องเที่ยว เยี่ยมเยือนผู้คน ในหมู่บ้านเป็นประจำ อันเนื่องมาจากหมู่บ้านอยู่ท่ามกลางหุบเขา “บ้านเล็กในป่าใหญ่” สภาพป่าและธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ทำให้มีสัตว์ป่าจำนวนมาก วิ่งเล่นกันชลมุน แต่ปัจจุบันยุคสมัยเปลี่ยนไปมาก ไม่มีอีกแล้วสัตว์ป่าวิ่งเข้ามาในหมู่บ้าน ความเจริญต่าง ๆ เข้ามาผสมผสาน หมู่บ้านมีลำธารเล็ก ๆ ไหลผ่านชาวบ้านอยู่กันอย่างสงบ ร่มเย็น สภาพอากาศที่นี่สามารถปลูกสตรอเบอร์รี่ได้ดีทีเดียวค่ะ อากาศหนาวเย็นตลอดปี น่านยังคงความเป็นเอกลักษณ์ของวัฒนธรรม ด้านสถาปัตยกรรมสิ่งก่อสร้าง ภาษาถิ่น อาหารการกิน สำหรับวันนี้ผู้เขียนจะขอแนะนำ สาหร่ายน้ำจืด หรือเรียกภาษาเหนือว่า ไก เรามักเรียกกันว่า “สาหร่ายไก” ฟังกันไม่ผิดค่ะ ไม่ใช่ไก่นะคะ อาหารที่ชาวน่านเรารู้จักกันดี เป็นสาหร่ายน้ำจืดสีเขียว พบเห็นทั่วไปในแม่น้ำน่าน ของอำเภอท่าวังผา ปกติเรามักจะรู้จักกันดีคือสาหร่ายทะเล แต่ไม่เป็นไรค่ะ วันนี้เราจะรู้สาหร่ายน้ำจืดเมืองไทยมากยิ่งขึ้น เราจะพาทุกท่านไปที่แม่น้ำน่าน เพื่อหาสาหร่ายกันค่ะ น้ำน่านไหลเย็น เห็นตัวปลา มองเห็นสาหร่ายไกเกาะตามโขดหิน เจริญเติบโตอยู่ใต้ท้องน้ำใส ที่กระแสน้ำไหลเอื่อย ๆ เรื่อย ๆ น้ำไม่ลึกมากประมาณ 30-50 เซนติเมตร มีความยาวประมาณ 2 เมตร ท่านจะมองเห็นเส้นสีเขียว ๆ เป็นสายยาว ๆ นั่นแหลาะคือสาหร่ายไก "ไก" เป็นภาษาไทยลื้อหมายถึง สาหร่าย ชาวไทยลื้อของอำเภอท่าวังผานั้น บรรพบุรุษคือชนเผ่าจากสิบสองปันนา ที่อพยพมาจากประเทศจีน มาสร้างถิ่นฐานอยู่ริมน้ำน่าน ด้วยวิถีชีวิตติดล้ำน้ำ การทำมาหากินอาศัยลำน้ำน่านในการดำรงชีพ สามารถหาพืชผักต่าง ๆ หาได้ง่ายดายจากแหล่งใกล้ตัว สาหร่ายไก เมื่อเรานำขึ้นมาจากน้ำ ชาวบ้านจะนำมาทำความสะอาด โดยการอาบน้ำให้หลาย ๆ รอบ เพราะต้องนำสิ่งที่ติดมาอันไม่พึงประสงค์เอาออกให้สะอาด แล้วนำมาปรุงอาหาร เช่น ห่อนึ่งไก นำไกมาลาบให้ละเอียดแล้ว ผสมกับเครื่องปรุงของทางเหนือ เติมมะเขือเทศสีแดงให้ตัดกับสีไกคือสีเขียว ผสมเครื่องปรุงให้เข้ากัน นำส่วนผสมที่เราคลุกเคล้าให้เข้ากัน มาตักใส่ใบตอง นำมาห่อแล้วนำไปนึ่งไฟให้สุก พอสุกแล้วจะได้กลิ่นหอมของใบตองและเครื่องแกงแบบบ้าน ๆ ชาวเหนือ รสชาติอร่อยทานคู่กับข้าวเหนียวร้อน ๆ หรือจะนำมาถนอมอาหารโดยการนำไปตากแห้งเพื่อสามารถเก็บไว้ทานได้ในระยะยาวมากยิ่งขึ้น นำสาหร่ายไกที่ล้างให้สะอาดแล้วมาแยกออกเป็นเส้น ๆ วางบนกระจาดแบน ให้เป็นแผ่นแนวเดียวกัน ตากทิ้งไว้จนแห้ง แล้วนำมาประกอบอาหารได้อีก เช่น นำมาทำ ไกยี ทานคู่กับน้ำพริกมะเขือเทศสูตรน้ำพริกแบบบ้าน ๆ เข้ากันได้ดีทีเดียว ฝีมือแม่ทำกับข้าวอร่อยกว่าใคร ๆ เรามาพูดถึงคุณประโยชน์ของสาหร่ายนั้นมีมากล้น ท่านใดที่ได้รับประทานแล้วจะส่งผลดีต่อเส้นผมจะดกดำ เงางาม ชะลอความแก่อายุยืนยาว ความจำดีเลิ๊ศ มีโปรดตีนสูงเท่ากับเนื้อปลาและเนื้อไก่ มีเบต้าแคโรทีน สารต้านอนุมูลอิสระ และมีวิตามิน บี 1 และ บี 2 มากกว่าผัก, มีวิตามินบี 12 ซึ่งช่วยส่งเสริมความจำและช่วยป้องกันโรคโลหิตจาง มีธาตุเหล็กและแคลเซียมช่วยบำรุงสมอง กระดูก และฟันให้แข็งแรง มีเส้นใยกากอาหารสูงป้องกันอาการท้องผูก ขอขอบคุณงานวิจัยของของ ดร.ยุวดี พีรพรพิศาล ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ร่วมกับ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ในการทำงานวิจัย ปี 2547 ที่ทำให้พวกเราได้รับทราบถึงคุณประโยชน์ของสาหร่ายไกน้ำน่านบ้านเรา เป็นพืชที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ สามารถสังเคราะห์แสงสร้างอาหารได้เอง ชอบขึ้นในลำน้ำที่ใส่สะอาดแลบริสุทธิ์ จะส่งผลให้สาหร่ายไก่เจริญเติบโตและแพร่พันธุ์ในบริเวณนั้นได้ดี ปัจจุบันยังไม่สามารถเพาะเลี้ยงเองได้ค่ะ ขอขอบคุณข้อมูลจาก https://www.technologychaoban.com หากท่านใดต้องการลิ้มลองรสชาติสามารถหาซื้อได้จากกลุ่มวิสาหกิจชุมชนแปรรูปสาหร่ายน้ำจืดบ้านหนองบัว ตำบลป่าคา อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน โทร. (087) 188-4109 ของกิ๋นลำ อยู่ที่คนมัก !!!