ช่วงวันหยุดเทศกาล หลายคนเดินทางกลับบ้านเกิด เพื่อไปท่องเที่ยวบ้าง เพื่อเยี่ยมพ่อแม่ญาติพี่น้องบ้าง เมื่อเดินทางกลับ หลายคนคงนึกถึงอาหารหรือขนมประจำถิ่นแสนอร่อยที่เคยรับประทานตั้งแต่สมัยเด็ก พอได้กินอาหารหรือขนมทำให้เกิดความรู้สึกย้อนวันวานคิดถึงวัยเด็ก ซึ่งวันนี้ผู้เขียนมีขนมอร่อยๆ ที่ชื่อ ข้าวต้มโค้น ขนมอีสานโบราณ มาแนะนำกันข้าวต้มโค้น คือข้าวต้มมัดชนิดหนึ่ง เพียงแต่ข้าวต้มโค้น ใช้วิธีการการต้มจริงๆ ไม่ใช่การนึ่ง มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ทั้งส่วนประกอบ ทั้งวิธีทำ ขนมชนิดนี้ไม่ได้หารับประทานกันง่ายๆ เพราะนิยมทำในช่วงงานบุญสำคัญของชาวอีสาน เช่นงานบุญปีใหม่ บุญวันมาฆบูชา-วิสาขบูชา-อาสาฬหบูชา งานบุญเข้าพรรษา-ออกพรรษา งานทำบุญอุทิศส่วนกุศล และการทำบุญตามประเพณีอื่นๆส่วนผสม ข้าวต้มโค้น มีเพียงแค่ส่วนผสมหลักๆ สอง สามอย่างเท่านั้น คือข้าวเหนียว กล้วยน้ำหว้าและเกลือเล็กน้อย ซึ่งสามารถเพิ่มถั่วดำหรือถั่วลิสงก็ได้ ตามแต่สูตรของแต่ละท้องถิ่นอาจจะไม่เหมือนกัน แต่ผู้เขียนชอบแบบดั้งเดิมที่มีส่วนผสมเพียงสามอย่างวิธีทำโดยย่อ นำกล้วยมาผ่าตามแนวยาว จะเป็นสองส่วน สามหรือสี่ส่วน หรือตามแต่เหมาะสมว่ากล้วยลูกใหญ่หรือเล็ก นำใบตองมาวาง ใส่ชิ้นกล้วยกับข้าวสารแล้วห่อ ต้องห่อให้แน่นมากๆ เมื่อห่อเสร็จแล้วนำสองห่อที่เสร็จมาประกบกันแล้วมัดด้วยตอกไม้ไผ่หรือเชือก เป็นต้น เพราะถ้าห่อไม่แน่นแล้วเวลาต้มจะทำให้ข้าวเหนียวหลุดออกมา นำห่อที่เรียบร้อยไปวางในหม้อแล้วจึงเติมน้ำลงไปให้ท่วม แล้วต้มด้วยไฟแรงต่อเนื่องประมาณหนึ่งถึงหนึ่งชั่วโมงครึ่งรสชาติ รสสัมผัส รสชาติมีความหวานที่กำลังพอดีเพราะไม่มีส่วนผสมจากน้ำตาลเหมือนขนมหวานขนิดอื่นๆ ความหวานที่พอดีนี้เกิดจากกล้วยที่สุกแล้วซึมไปตามเนื้อข้าวเหนียวบริเวณที่กล้วยกับข้าวเหนียวสัมผัสกัน รถสัมผัสเหมือนข้าวหลาม เหนียวนุ่ม แต่เนื้อจะแน่นกว่าข้าวหลาม เวลาเคี้ยวจะนุ่มในปากอร่อยมากๆ เป็นที่น่าแปลกว่า แค่ส่วนผสมเพียงสอง สามอย่าง จะทำให้ขนมอร่อยได้อย่างไร เป็นเรื่องแปลกแต่จริง แต่กว่าจะเป็นข้าวต้มโค้นได้ ต้องเกิดจากการทำอย่างชำนาญการพิเศษ หากมือใหม่แล้ว อาจไม่เป็นข้าวต้มโค้นเลยก็ได้ต่อยอดเมนูอื่นๆ ข้าวต้มโค้นสามารถต่อยอดเป็นขนมหวานเมนูอื่นๆ ได้ง่ายนิดเดียว เช่น ข้าวต้มหัวหงอก เป็นต้น วิธีทำเพียงแค่ขูดมะพร้าวลงไป โรยด้วยน้ำตาลทรายแดงนิดหน่อย คลุกเคล้าให้เข้ากัน ก็สามารถรังสรรค์เป็นเมนูที่น่าสนใจได้อีกเมนูได้สรุปความ ในบรรดาขนมทั้งหมดผู้เขียนชอบข้าวต้มโค้นมากที่สุด เพราะมีความเหนียวนุ่ม มีรสสัมผัสเฉพาะที่เป็นเอกลักษณ์ ทั้งไม่หวานมาก ชอบถึงขนาดต้องหามารับประทานให้ได้ในช่วงเทศกาลงานบุญสำคัญ คิดๆ แล้ว ก็รู้สึกชื่นชมในภูมิปัญญาที่ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่นที่สามารถทำขนมอร่อยๆ ได้ แม้ใช้ส่วนประกอบหลักเพียงสามอย่างเท่านั้น ภาพทั้งหมดโดยผู้เขียนบทความห้องส่องร้านดังมาแรง รวมของกินอร่อยต้องโดน บอกสูตรเมนูลับที่ไม่ลับอีกต่อไป