ตามต๊อกสัญจร เมื่อต้นเดือนธันวา ได้มีโอกาสไปช่วยแรงทำโรงทาน ให้กับ ญาติโยมผู้มาทำบุญ ที่วัดแห่งหนึ่งในภาคอีสาน โดยโรงทานที่จะทำ ตกลงกันว่า จะทำ "ข้าวจี่" ที่เป็นข้าวเหนียวปั้นเป็นก้อน ทาไข่ แล้วปิ้งกับเตาถ่าน เมื่อไปถึง เช้ามืด ก็จัดเตรียมวัตุดิบต่างๆ ก่อไฟ ปั้นข้าวเหนียวที่หุงสุกมาเรียบร้อยแล้ว ใส่แม่พิมพ์ ให้เป็นก้อน ตีไข่ใส่กะละมัง ไว้ ปรุงรสนิดหน่อย นำข้าวเหนียวที่ปั้นเป็นก้อน โรยเกลืออีกนิด นำไปย่างไฟ ให้ไหม้เกรียมนิด ๆ แล้วนำขึ้นมา จุ่มไข่ให้ทั่วทั้ง 2ด้าน แล้วนำไปย่างไฟ อีกครั้ง ก็จะได้ ข้าวจี่ ร้อน ๆ หอม ๆ อู๊ย ฮึแซ่บแท้วะ เอาสเต็กมาแลก ก็บ่ยอมเด่นิ เสียงเด็กชาย คุยกับเพื่อนหลังจาก มาต่อแถว รับข้าวจี่ ไปกิน ทำให้ คุณป้า คุณยาย ที่กำลังช่วยกันย่าง ช่วยกัน ใส่ไข่ ต่าง อมยิ้มไปตามกัน และคงภูมิใจที่ ข้าวเหนียวก้อนเล็กๆ ที่ช่วยกันทำนี่ มีความอร่อย ถูกใจ คนมาทำบุญ "ถ้าบ่อิ่ม มาเอาอีกเด้อหล้า" เสียง คุณยาย กล่าวด้วยรอยยิ้ม สุขใดจะเท่ากับการให้ ข้าวจี่ เป็นอาหารพื้นบ้านของทางภาคเหนือและภาคอีสาน สำหรับชาวอีสานจะมีประเพณี "บุญข้าวจี่" ทำกันในเดือนสาม หรือ บุญเดือนสาม เมื่อถึงวันชาวบ้าน บางบ้านจะทำข้าวจี่ มาจากบ้าน หรือ ไปรวมตัวกันทำที่วัด นำฟืน นำข้าวไข่ ไปร่วมกันทำ เป็นการสร้างความสามัคคี ร่วมมือร่วมใจกัน แล้วถวายให้พระ บางที่มีการจัดเป็นงาน มีรถนำขบวน เป็น ข้าวจี่ยักษ์ ตามแต่จะสร้างสรรค์กันมาในงานบุญนี้ ข้าวจี่ เกี่ยวพันกับทางพระพุทธศาสนา โดยมีตำนานเล่าว่า เมื่อครั้งพระพุทธเจ้ายังมีพระชนมายุอยู่ ได้เสด็จไป กรุงราชคฤห์ มีนางหนึ่ง ชื่อ นางปุณณา ต้องไปตักน้ำที่อยู่ไกลบ้านทุกวัน นางต้องเตรียมอาหารไปให้พร้อม โดย นำข้าวผสมรำอ่อนนำไปย่างไฟให้สุกเกรียม จะได้พกพาสะดวกนำติดตัวไปได้ แล้ววันหนึ่ง นางเห็นพระพุทธเจ้าเสด็จผ่านมา นางเกิดความศรัทธา อยากถวายของให้ แต่นางมีเพียงก้อนข้าวที่ปั้นติดตัวมา จึงได้ถวายข้าวนั้น พลางคิดว่าพระพุทธเจ้าคงไม่เสวยเพราะเป็นเพียงข้าวย่างไฟก้อนเล็กๆ แต่ปรากฎว่า พระพุทธองค์ ทรงเสวยจนหมดต่อหน้านาง แล้วเทศน์ การทำบุญขึ้นกับความศรัทธา หาใช่สิ่งของมีราคา นางปุณณาซาบซึ้งรสพระธรรมมาก จนบรรลุโสดาปัตติผล ปัจจุบัน ข้าวจี่ มีการประยุกต์ดัดแปลง เพื่อความหลากหลาย บางสูตรก็ ใส่ กะทิ ใส่ฟักทอง มีข้าวจี่หมูยอ ข้าวจี่หมูปิ้ง ข้าวจี่ใส้ปลาร้า ตามแต่จะสร้างสรรค์ขึ้นมา แต่เชื่อได้ว่า ลูกหลานชนบท เลือดชาวนา ชาวลูกทุ่ง ทั้งหลาย ต่างมีความทรงจำที่ดี กับ "ข้าวจี่" นี้ทั้งนั้น การได้อยู่กับครอบครัว ล้อมวง ก่อกองไฟ ย่างข้าวเหนียว โรยเกลือ ชุบไข่ ง่ายๆก็เป็น อาหารที่วิเศษ ที่ไม่ต้องมีอาหารเลอเลิศ แสนแพง ก็มีความสุขที่สุดพิเศษแล้ว ภาพประกอบทั้งหมด โดย ผู้เขียน ตามต๊อกสัญจร