มะระขี้นก สมุนไพรเกิดง่าย มีรสขม กินกับอะไรได้บ้าง | บทความโดย Pchalisaคุณผู้อ่านรู้ไหมคะว่า? มะระขี้นกเป็นผักพื้นบ้านของไทยที่คุ้นเคยกันดีมานานมากแล้วนั้น โดยผักชนิดนี้มีลักษณะเป็นเถาเลื้อย มีดอกสีเหลือง ผลมีรูปร่างคล้ายกระสวย ผิวเปลือกด้านนอกขรุขระ และมีรสขมค่ะ คำว่า "มะระขี้นก" นั้นมาจากพฤติกรรมของนกชนิดหนึ่งที่ชอบกินผลของมะระชนิดนี้นะคะ และหลังจากที่กินผลมะระเข้าไปแล้ว เมล็ดของมะระก็จะผ่านกระบวนการย่อยอาหารของนก และถูกถ่ายออกมาพร้อมกับอุจจาระ เมื่อเมล็ดตกลงสู่พื้นดินที่มีความชื้นเหมาะสม ก็จะงอกขึ้นมาเป็นต้นใหม่ ทำให้มะระขี้นกขยายพันธุ์ออกไปได้อย่างกว้างขวาง เหมือนกับที่เราได้เห็นในปัจจุบันนี้ค่ะและจริงมากค่ะ เพราะผู้เขียนเป็นคนหนึ่งที่ได้เห็นการเกิดขึ้นเองของมะระชนิดนี้มากับตัวเองเลย และล่าสุดคือมีมะระขี้นกเกิดกระจายอยู่ทั่วไปในสวนยางพาราของผู้เขียนค่ะ ไม่มีใครเอาเมล็ดมาหวาน หรือไม่มีใครเอาต้นมะระขี้นกมาปลูกค่ะ เกิดเองและงามเองตามธรรมชาติจริงๆ จากสถานการณ์นี้เลยทำให้ผู้เขียน อยากส่งต่อข้อมูลเรื่องนี้ไว้ในบทความนี้ งั้นเรามาทำความรู้จักกับมะระขี้นกกันเลยค่ะเหตุผลที่นกชอบกินมะระขี้นกรสชาติ แม้คนเราจะรู้สึกว่ามะระขี้นกมีรสขม แต่สำหรับนกแล้ว รสชาติของมะระถูกปากค่ะแหล่งอาหาร คุณผู้อ่านรู้ไหมคะว่า? ผลมะระขี้นกเป็นแหล่งอาหารที่อุดมไปด้วยสารอาหารที่นกต้องการ นกเลยชอบมะระชนิดนี้การกระจายพันธุ์ การที่นกกินผลมะระและถ่ายเมล็ดออกไป ช่วยให้มะระขี้นกกระจายพันธุ์ออกไปได้ไกลและกว้างขวางมากขึ้นดังนั้นคำว่า “มะระขี้นก" จึงเป็นชื่อที่สื่อถึงลักษณะเด่นของพืชชนิดนี้ได้เป็นอย่างดีค่ะ คือ การกระจายพันธุ์โดยอาศัยนกเป็นพาหะในการนำเมล็ดไปยังที่ต่างๆ ทำให้มะระขี้นกสามารถเจริญเติบโตได้ในพื้นที่ต่างๆ อย่างแพร่หลายนั่นเองนะคะมะระขี้นกเป็นพืชที่มีความสามารถในการขยายพันธุ์ได้ง่ายมากค่ะ เนื่องจากมีลักษณะเฉพาะหลายประการที่เอื้อต่อการเจริญเติบโตและแพร่พันธุ์ ดังนี้เมล็ดมีจำนวนมาก มะระขี้นกมีเมล็ดจำนวนมากในแต่ละผล เมื่อผลสุกและแตกออก เมล็ดก็จะกระจายไปตามพื้นดินได้ง่ายค่ะเมล็ดมีความแข็งแรงทนทาน เปลือกของเมล็ดมะระขี้นกมีความแข็งแรงนะคะ สามารถทนต่อสภาพแวดล้อมที่แห้งแล้งได้เป็นเวลานาน เมื่อสภาพแวดล้อมเหมาะสม เมล็ดก็จะงอกออกมาเป็นต้นใหม่ได้การกระจายพันธุ์โดยสัตว์ นกและสัตว์ชนิดอื่นๆ ชอบกินผลของมะระขี้นก เมื่อกินเข้าไป เมล็ดก็จะผ่านระบบทางเดินอาหารของสัตว์ออกมาพร้อมกับอุจจาระ ทำให้เมล็ดกระจายไปยังพื้นที่ใหม่ๆ ได้กว้างขวางการเจริญเติบโตที่รวดเร็ว มะระขี้นกเป็นพืชที่เจริญเติบโตได้รวดเร็ว สามารถออกดอกและติดผลได้ภายในระยะเวลาอันสั้นค่ะความสามารถในการปรับตัว มะระขี้นกสามารถปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมที่หลากหลายได้ดี ทั้งในพื้นที่ที่มีแสงแดดจัดหรือในที่ร่ม สามารถเจริญเติบโตได้ในดินที่มีความอุดมสมบูรณ์น้อยได้ง่ายๆ ค่ะและจากที่ผู้เขียนได้สังเกตมะระขี้นกในสวนยางพารามานั้น โดยส่วนมากมีต้นมะระขี้นกระหว่างแถวต้นยางค่ะ ซึ่งพื้นที่ตรงนี้ค่อนข้างชื้นและมีการทับทมกันของกิ่งไม้และใบไม้จำนวนมาก จะพูดว่าดินอุดมสมบูรณ์ก็ได้ค่ะ จึงพบว่ามีมะระขี้นกเกิดกระจายเป็นหย่อมๆ และส่วนมากจะเป็นบริเวณที่ต้นยางพาราไม่ได้หนาแน่น คือยังมีแสงแดดส่องถึงได้ค่ะ ส่วนบริเวณอื่นๆ ก็พอจะมีต้นมะระชนิดนี้เกิดบ้าง แต่ไม่ออกดอกออกผลเลยค่ะ และมักโดนถอนทิ้งมากกว่า เพราะเกิดผิดที่ ดีไม่ดีบางจุดเกิดมาก็ตายไปในภายหลังค่ะ เนื่องจากแดดส่องถึงน้อยโดยปัจจัยที่ส่งเสริมให้มีมะระขี้นกเกิดเองได้ง่ายๆ ตามธรรมชาตินั้น เป็นเพราะสภาพแวดล้อม ดังต่อไปนี้ค่ะสภาพอากาศที่ร้อนชื้น เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของมะระขี้นก และในสวนยางพาราค่อนข้างร้อนและชื้นจริงๆ ค่ะ โดยเฉพาะช่วงหน้าฝนนี้ดินที่มีความชื้นเพียงพอและมีอินทรียวัตถุ จะช่วยให้เมล็ดมะระขี้นกงอกและเจริญเติบโตได้ดี ก็อย่างที่บอกค่ะว่า ดินระหว่างต้นยางพาราสองแถวมีความชื้นและอินทรียวัตถุมาก แถมในตอนหลังมาผู้เขียนได้นำเศษอาหารไปเทบริเวณนี้ด้วย ยิ่งไปสนับสนุนทำให้มะระขี้นกเกิดได้ดีด้วยตัวมันเองตามธรรมชาติค่ะการรบกวนจากมนุษย์ การไถพรวนดิน การเผาป่า ทำให้มีการดินเปิด และเมล็ดมะระขี้นกที่หลับใหลอยู่ใต้ดินได้รับแสงและความชื้น จึงงอกออกมาได้ค่ะทำไมมะระขี้นกมีรสขม?ความขมในมะระขี้นกนั้นเกิดจากสารประกอบที่เรียกว่า โมโมรดิซิน (Momordicin) ซึ่งเป็นสารกลุ่มโมโมรดิไซด์ค่ะ ที่สารกลุ่มนี้เป็นสารที่ให้รสขมและมีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาหลายอย่างมาก และความขมของมะระขี้นกเป็นกลไกการป้องกันตัวมันเอง โดยรสขมของมะระขี้นกเป็นกลไกการป้องกันตัวของพืชชนิดนี้ เพื่อป้องกันไม่ให้สัตว์กินพืชมากินจนหมดค่ะวิธีลดความขมของมะระขี้นกลวกด้วยน้ำเดือด ก่อนนำมะระขี้นกไปปรุงอาหาร ควรลวกด้วยน้ำเดือดสักครู่ เพื่อลดความขมลงค่ะขูดไส้ ไส้ของมะระขี้นกจะมีรสขมมากเป็นพิเศษ การขูดไส้ออกจะช่วยลดความขมลงได้ปรุงรส การปรุงรสด้วยเครื่องเทศที่มีรสชาติจัดจ้าน เช่น พริก กระเทียม หรือขิง จะช่วยกลบรสขมของมะระขี้นกได้นะคะนำไปทำอาหารประเภทแกง การนำมะระขี้นกไปทำเป็นแกง เช่น แกงเผ็ด แกงเลียง จะช่วยลดความขมลงได้ เนื่องจากรสชาติของเครื่องแกงจะไปกลบรสขมสำหรับประเด็นนี้นั้น จากที่ในตอนหลังมาผู้เขียนหันมาทานมะระขี้นกแบบสดเป็นหลัก ก็พบว่า จริงๆ แล้ว การทานทั้งยอดมะระขี้นกและผลอ่อนกับอาหารที่มีรสจัดจ้าน มีส่วนทำให้ความขมลดน้อยลงได้ค่ะ ที่ผู้เขียนทำบ่อยๆ ก็คือ ผู้เขียนมักนำมาเป็นผัดสด ทานคู่กับน้ำพริกปลากระป๋อง น้ำพริกปลาร้า ที่ในบางครั้งพอนำมาทานกับส้มตำก็ยังสามารถทานได้และเข้ากันได้ดีค่ะ ยังไงนั้นคุณต้องลองหาเมนูที่ตัวเองชอบ มาจับคู่กับมะระขี้นกดูก่อน เพราะถ้าทำแบบนี้ได้ก็ถือเป็นการเพิ่มการทานผักให้ตัวเราเองได้ง่ายๆ ค่ะแต่ความขมของมะระขี้นกไม่เท่ากันทุกส่วนนะคะ ที่โดยทั่วไปแล้วส่วนที่ขมที่สุดคือ ไส้หรือส่วนที่ติดเมล็ด เพราะมีสารให้ความขมเข้มข้นมากที่สุดตรงนี้ รองลงมาคือเปลือกและเนื้อของมันตามลำดับค่ะ โดยส่วนที่ขมที่สุดก็หมายความว่า มีปริมาณสารขมที่ว่านี้มากที่สุดนะคะ มะระขี้นกที่แก่จัดจะมีรสขมมากกว่ามะระขี้นกอ่อน และมะระขี้นกแต่ละสายพันธุ์ก็จะมีความขมแตกต่างกันไปด้วยนะคะทุกคน อย่างไรก็ตามยอดมะระขี้นกมีสารที่ทำให้เกิดอาการคันได้ ดังนั้นในบางคนอาจมีอาการคันเมื่อสัมผัสกับยอดของผักชนิดนี้ค่ะ ดังนั้นควรสวมถุงมือขณะเก็บและเตรียมอาหารจะดีที่สุดและจากที่สังเกตตัวเองมาโดยตลอดนั้น ผู้เขียนไม่คันค่ะ เลยสามารถเก็บยอดอ่อนมะระขี้นกและผลสดของมันได้ด้วยมือเปล่ามาโดยตลอด และในขณะที่เขียนบทความนี้เผยแพร่ออนไลน์ ผู้เขียนก็ยังเป็นคนที่หาโอกาสทานมะระขี้นกเรื่อยๆ ค่ะ จะว่าทั้งบ้านเลยก็ได้ ยิ่งพ่อของผู้เขียนยิ่งชอบค่ะ แต่ดูเหมือนว่าพ่อจะชอบแกงอ่อมที่มีการใส่ยอดมะระขี้นกมากที่สุด ถ้าหากใครไม่ชอบรสขมมาก ก็สามารถนำไปปรุงอาหารได้หลายวิธีเพื่อลดความขมลงได้ค่ะ และนี่คือทั้งหมดเกี่ยวมะระขี้นกที่ผู้เขียนอยากฝากเอาไว้ ซึ่งผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง หากชอบบทความแบบนี้อีก ก็อย่าลืมกดติดตามหรือกดบุ๊กมาร์กหน้าโปรไฟล์ไว้นะคะ เพราะจะได้ไม่พลาดบทความใหม่ๆ ที่จะได้นำมาเผยแพร่ในเร็วๆ นี้ค่ะ😁เครดิตภาพประกอบบทความภาพหน้าปกและภาพประกอบเนื้อหาโดยผู้เขียนออกแบบภาพหน้าปกใน Canvaเกี่ยวกับผู้เขียนภัคฒ์ชาลิสา จำปามูลจบการศึกษา : พยาบาลศาสตรบัณฑิต (B.N.S.) จากวิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม กระทรวงสาธารณสุข และสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต (อนามัยสิ่งแวดล้อม); M.P.H. (Environmental Health) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่นมีความสนใจและประสบการณ์เกี่ยวกับ : สุขภาพ จิตวิทยาเชิงบวก การจัดการน้ำเสียและสิ่งปฏิกูล บทความอื่นที่น่าสนใจโดย Pchalisa https://intrend.trueid.net/post/428995 https://intrend.trueid.net/post/401768 https://intrend.trueid.net/post/449689เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !