เมื่อวานนี้ผู้เขียนมีโอกาสได้ลองกินขนมจ้าง ขนมโบราณแบบบ้าน ๆ ที่ถ้าใครไม่รู้จัก อาจจะสงสัยว่านี่มันขนมอะไร ทำไมชื่อแปลก ๆ แบบนี้ จริง ๆ แล้วขนมจ้างเป็นขนมประจำท้องถิ่นของจังหวัดจันทบุรี ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานหลายสิบปี เป็นขนมที่หลาย ๆ คนในชุมชนยังคงอนุรักษ์และทำกันแบบดั้งเดิม ไม่ได้แค่ทำขาย แต่ยังถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่นเหมือนส่งต่อวิถีชีวิตและวัฒนธรรมไปพร้อม ๆ กัน รูปลักษณ์และส่วนประกอบของขนมจ้าง ตอนที่หยิบขนมจ้างขึ้นมา จะเห็นว่าเป็นก้อนข้าวเหนียวสีเหลืองค่อนข้างโปร่ง รูปทรงเป็นสามเหลี่ยมห่อด้วยใบอ้อสีเขียวอ่อน ๆ ใบอ้อไม่ได้เป็นแค่ห่อธรรมดา แต่เป็นส่วนที่ช่วยให้ขนมมีกลิ่นหอมสดชื่นเป็นเอกลักษณ์ การใช้ใบอ้อนี้เองก็ถือเป็นภูมิปัญญาพื้นบ้าน เพราะช่วยป้องกันขนมไม่ให้ติดกัน และเมื่อเวลาต้มสุก ใบอ้อจะส่งกลิ่นหอมคล้าย ๆ กลิ่นหญ้าหรือดอกไม้ธรรมชาติ บางคนจึงบอกว่าวิธีนี้เป็นสิ่งที่ทำให้ขนมจ้างโดดเด่นและไม่เหมือนใคร รสชาติและสัมผัสของขนมจ้าง พูดถึงรสชาติ ขนมจ้างจะมีเนื้อข้าวเหนียวที่ค่อนข้างเหนียวและหนึบแบบพอดี ไม่ได้เหนียวเกินไปจนเคี้ยวยาก แต่ให้ความรู้สึกนุ่มเด้งในปาก พอกัดลงไปจะรู้สึกถึงเนื้อข้าวเหนียวที่สุกอย่างพิถีพิถัน ที่สำคัญ ขนมจ้างจะมีรสชาติจืด ๆ หน่อยตรงเนื้อข้าวเหนียว ซึ่งเป็นธรรมชาติของข้าวเหนียวที่ไม่มีการใส่รสหวานลงไป ความอร่อยจึงไม่ได้อยู่ที่ตัวขนมอย่างเดียว แต่จะต้องกินคู่กับ “น้ำตาลอ้อย” ที่เขาทำขึ้นมาพิเศษ น้ำตาลอ้อยนี้มีความหวานธรรมชาติ ไม่หวานจัดหรือเลี่ยน ทำให้เมื่อจิ้มขนมเข้าไปด้วยกันแล้ว รสหวานกับเนื้อเหนียวมันผสมกันได้อย่างลงตัว การกินขนมจ้างแบบดั้งเดิม คือการแกะใบอ้อที่ห่อข้าวเหนียวออกก่อน แล้วจิ้มน้ำตาลอ้อย หรือบางคนก็จะทานพร้อมกับน้ำตาลอ้อย ที่จะเพิ่มความหวานนุ่มให้กับเนื้อข้าวเหนียว พอเคี้ยวจะได้รสชาติที่กลมกล่อมพร้อมกลิ่นหอมใบอ้อ เป็นประสบการณ์ที่หากไม่ได้ลองเอง อาจจะจินตนาการไม่ค่อยออกว่ารสชาติแบบนี้จะดีขนาดไหน ความลึกซึ้งของประสบการณ์กินขนมจ้าง สำหรับผู้เขียน การได้กินขนมจ้างครั้งนี้ไม่ใช่แค่อิ่มท้อง แต่เหมือนกับได้สัมผัสกับเรื่องเล่าของชาวบ้าน วิถีชีวิตของชุมชนที่รักษาวิธีทำขนมแบบดั้งเดิมไว้มากว่า 40 ปี พี่ ๆ ที่ขายเล่าให้ฟังว่า ขนมจ้างสูตรนี้ ต้องใช้ข้าวเหนียวสายพันธุ์ดี เอามาแช่ในน้ำด่างสูตรพิเศษที่ช่วยให้เนื้อข้าวเหนียวเด้งและไม่เละ ขั้นตอนห่อก็ต้องใช้ใบอ้อที่เก็บสดใหม่จากธรรมชาติ แล้วต้มในหม้อใหญ่ด้วยความระมัดระวัง เพื่อให้ขนมสุกทั่วถึงและได้กลิ่นหอมที่ต้องการ สิ่งที่ทำให้ขนมจ้างแตกต่างจากขนมอื่น ๆ คือความละเอียดอ่อนในการทำและความตั้งใจที่ฝังอยู่ในทุกขั้นตอน ทุกคำที่กัดเข้าไปเหมือนได้รับรู้ถึงความรักและความภาคภูมิใจของคนทำ ที่อยากรักษาขนมโบราณนี้ไว้ให้คนรุ่นหลังได้ลองและรู้จัก ทำไมขนมจ้างถึงสำคัญกับวัฒนธรรมท้องถิ่น? หลายครั้งที่ได้ลองขนมจากที่ต่าง ๆ ก็จะเจอว่าหลายขนมมีการเปลี่ยนแปลงสูตรเพื่อให้ขายง่ายขึ้นหรือถูกปากคนยุคใหม่กว่าเดิม แต่ขนมจ้างไม่ใช่แบบนั้น เพราะเป็นเหมือน “ของเก่า” ที่ชุมชนยังให้คุณค่ากับความดั้งเดิมที่แท้จริง ขนมจ้างจึงเป็นเสมือนตัวแทนของความทรงจำ เกียรติภูมิ และความเป็นมาของพื้นที่จันทบุรี ใครที่ได้ลองจะรู้สึกเหมือนได้สัมผัสกับประวัติศาสตร์ขนาดย่อม ๆ ที่อยู่ในปากและลิ้น จุดเด่นที่ทำให้ขนมจ้าง “ฟิน” และน่าจดจำ กลิ่นหอมจากใบอ้อ – ไม่ใช่แค่ห่อแต่เป็นส่วนที่เพิ่มความสดชื่นให้ขนม และกลิ่นเฉพาะตัวที่หาได้ยากในขนมไทยทั่วไป รสชาติจืด ๆ ของข้าวเหนียว – ทำให้คนที่ไม่ชอบขนมหวานจัดหรือเลี่ยนชอบเพราะมันอร่อยแบบกลมกล่อม น้ำตาลอ้อยที่ไม่หวานจัด – ทำหน้าที่จิ้มพร้อมกันให้รสชาติพอดี เป็นเทคนิคที่เก็บไว้ใช้เพื่อรักษารสแบบโบราณ วิธีทำที่พิถีพิถัน – ตั้งแต่การเลือกวัตถุดิบ การแช่ข้าวเหนียวในน้ำด่าง การห่อใบอ้อ และการต้มขนมจนสุกอย่างสม่ำเสมอ ประสบการณ์กินที่เชื่อมโยงวัฒนธรรม – ไม่ใช่แค่ขนมแต่เหมือนว่าได้เข้าไปสัมผัสวิถีชีวิตและความอบอุ่นของชุมชน สรุป ขนมจ้างไม่ใช่แค่ขนมไทยธรรมดา แต่มันเป็นสมบัติทางวัฒนธรรมที่บอกเล่าถึงภูมิปัญญาชาวบ้าน ความรักในการทำอาหารพื้นเมือง และความใส่ใจในรายละเอียดที่ถูกถ่ายทอดมายาวนาน หากอยากลองอะไรง่าย ๆ แต่มีคุณค่าทางใจ ขนมจ้างนี่แหละตอบโจทย์ เพราะรสชาติและกลิ่นมันง่าย ๆ แต่เต็มไปด้วยความอบอุ่นและประวัติศาสตร์ที่น่าจดจำ ภาพประกอบทั้งหมดโดยผู้เขียน หิวใช่ไหม อยากหาของกินอร่อย ๆ ใช่หรือเปล่า ส่องร้านเด็ดร้านดังได้ที่ App TrueID โหลดฟรี !