เห็ดปลวก เกิดเองตามธรรมชาติ กินได้ไหม รสชาติแบบไหน | บทความโดย Pchalisa โดยในบทความนี้ผู้เขียนต้องการส่งต่อเกี่ยวกับเห็ดชนิดที่ชื่อว่า “เห็ดปลวก” หรือที่ภาษาแถวภาคกลางและคนส่วนใหญ่จำได้ก็คือคำว่า “เห็ดโคน” ค่ะ ดังนั้นต่อจากนี้หากได้ยินคนพูดว่าเห็ดปลวกหรือเห็ดโคน ให้เข้าใจเลยว่าเป็นสิ่งเดียวกันนะคะ เห็ดปลวกเป็นเห็ดที่ผู้เขียนได้ทานทุกปีค่ะ โดยส่วนใหญ่ไม่ได้ไปเก็บเอง แต่มีคนเก็บมาขายและน้องสาวเป็นคนชอบหาเห็ด จากชื่อเห็ดชนิดนี้หลายคนอาจเริ่มสงสัยแล้วว่าทำไมเรียกว่าเห็ดปลวก จริงไหมคะ? และคำตอบในประเด็นนี้มีในบทความนี้แล้วค่ะ ดังนั้นต้องอ่านต่อให้จบ ดังเนื้อหาต่อไปนี้ค่ะ คุณผู้อ่านรู้ไหมคะว่า? เห็ดปลวกเกิดขึ้นจากความสัมพันธ์ที่น่าสนใจระหว่างปลวกและเชื้อราชนิดหนึ่งค่ะ โดยความสัมพันธ์นี้เรียกว่า ความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยกัน (Symbiosis) ซึ่งคำนี้หมายความว่า ทั้งปลวกและเชื้อราต่างก็ได้รับประโยชน์จากกันและกันค่ะ โดยกระบวนการเกิดเห็ดปลวกโดยสรุปแล้ว มีดังนี้ค่ะ • ปลวกสร้างรัง: ปลวกจะสร้างรังโดยใช้ดินและเศษไม้ ซึ่งภายในรังจะมีห้องพิเศษที่เรียกว่า ห้องเพาะเห็ดหรือรังเลี้ยงตัวอ่อน • เชื้อราเข้าสู่รัง: สปอร์ของเชื้อราจะเข้าสู่รังปลวก อาจจะมาจากสปอร์ที่ปลิวตามลม หรือจากเศษไม้ที่ปลวกนำเข้ามาค่ะ • เชื้อราเจริญเติบโต: ภายในห้องเพาะเห็ด สปอร์จะเจริญเติบโตเป็นเส้นใยและแผ่ขยายออกไปทั่วบริเวณใกล้เคียง • ปลวกกินเชื้อรา: ปลวกจะกินเส้นใยของเชื้อราเป็นอาหาร ซึ่งเส้นใยเหล่านี้จะช่วยในการย่อยสลายเศษไม้ให้ปลวกสามารถดูดซึมสารอาหารได้ • เชื้อราได้รับสารอาหาร: ในขณะเดียวกัน เชื้อราจะได้รับสารอาหารจากของเสียที่ปลวกขับถ่ายออกมา จึงทำให้เชื้อราเจริญเติบโตได้ดีค่ะ • เกิดเห็ด: เมื่อสภาพแวดล้อมเหมาะสม เช่น มีความชื้นสูงและอุณหภูมิที่พอเหมาะ เส้นใยของเชื้อราจะเจริญเติบโตออกมาจากรังปลวกกลายเป็นเห็ดโคนให้เราได้เก็บมาทานกันนะคะ โดยเหตุผลที่ปลวกและเชื้อราอยู่ร่วมกันได้อย่างลงตัว นั่นเป็นเพราะว่า ปลวกได้อาหาร เชื้อราช่วยย่อยสลายเศษไม้ให้ปลวกสามารถกินได้ เชื้อราได้ที่อยู่อาศัยและอาหาร รังปลวกเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยที่ปลอดภัยและมีสารอาหารอุดมสมบูรณ์สำหรับเชื้อราค่ะ แต่ไม่ใช่ทุกชนิดของปลวกจะสร้างเห็ดค่ะ มีเพียงปลวกบางชนิดเท่านั้นที่สามารถสร้างเห็ดได้ และเห็ดโคนมีหลายชนิด ที่เห็ดโคนที่เกิดจากปลวกแต่ละชนิดก็จะมีลักษณะแตกต่างกันไป ดังนั้นสรุปได้ว่าเห็ดปลวกเป็นผลผลิตจากความสัมพันธ์ที่น่าอัศจรรย์ระหว่างปลวกและเชื้อรา ซึ่งเป็นตัวอย่างของความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยกันในธรรมชาติค่ะ ที่หลายคนอาจยังไม่รู้ว่า เห็ดปลวกชอบเกิดในสภาพแวดล้อมที่ค่อนข้างเฉพาะเจาะจงค่ะ เพราะเป็นเห็ดที่อยู่ร่วมกับปลวกแบบพึ่งพาอาศัยกัน ดังนั้นสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับเห็ดปลวกจึงมักจะพบในบริเวณที่มีรังปลวก โดยมีลักษณะดังนี้ค่ะ บริเวณที่มีรังปลวก: เห็ดปลวกจะเจริญเติบโตออกมาจากรังปลวกหรือบริเวณใกล้เคียง ดินมีความชื้นสูง: เห็ดปลวกต้องการความชื้นในการเจริญเติบโต ดังนั้นดินที่เหมาะสมจึงควรมีความชื้นสูง ดินมีอินทรีย์วัตถุสูง: ดินที่อุดมไปด้วยอินทรีย์วัตถุ เช่น ใบไม้ผุ หรือเศษไม้ จะเป็นแหล่งอาหารที่ดีสำหรับเห็ดปลวกค่ะ อุณหภูมิพอเหมาะ: เห็ดปลวกชอบอุณหภูมิที่ไม่ร้อนหรือเย็นจัดเกินไป โดยทั่วไปจะเจริญเติบโตได้ดีในช่วงฤดูฝน ความเป็นกรด-ด่างของดินเหมาะสม: เห็ดปลวกชอบดินที่มีค่าพีเอชที่เหมาะสม ซึ่งมักจะเป็นดินที่มีความเป็นกรดเล็กน้อย และสภาพแวดล้อมโดยรวมที่เหมาะสม ได้แก่ ป่าชื้น: ป่าชื้นที่มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง มักพบเห็ดปลวกได้บ่อย บริเวณใกล้แหล่งน้ำ: เนื่องจากบริเวณใกล้แหล่งน้ำจะมีความชื้นสูง พื้นที่ราบหรือลาดชันเล็กน้อย: พื้นที่ราบหรือลาดชันเล็กน้อยจะทำให้มีการระบายน้ำได้ดี เหมาะสมสำหรับการเจริญเติบโตของเห็ดปลวก และสิ่งที่ควรรู้เพิ่มเติมก็คือ ฤดูกาล: เห็ดปลวกมักจะออกมาในช่วงฤดูฝน เพราะเป็นช่วงที่มีความชื้นสูง เหมาะสมกับการเจริญเติบโตค่ะ ชนิดของปลวก: เห็ดปลวกแต่ละชนิดอาจมีปฏิสัมพันธ์กับปลวกชนิดต่างๆ ต่างกัน และอาจมีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมแตกต่างกันเล็กน้อย ความหายาก: เห็ดปลวกเป็นเห็ดป่าที่หาได้ยากและมีฤดูกาลในการเกิด ทำให้มีความต้องการในตลาดสูง ดังนั้นการหาเห็ดปลวกจึงต้องอาศัยความรู้เกี่ยวกับสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมและความชำนาญในการสังเกตค่ะ โดยการไปเก็บเห็ดปลวกนั้นต้องไปแต่เช้าตรู่ เพื่อจะได้เห็ดที่ไม่บานและแก่ อีกทั้งเมื่อมีคนไปหาเห็ดจำนวนมาก การไปก่อนก็มีโอกาสได้เห็ดปลวกก่อนใครค่ะ โดยเห็ดปลวกสามารถเกิดในสวนยางพาราของผู้เขียน เพราะที่นี่ไม่ได้ใช้สารเคมีค่ะ ดังนั้นเห็ดปลวกส่วนหนึ่งที่ผู้เขียนได้ทานก็คือเป็นผลผลิตจากพื้นที่ของตัวเองนั่นเอง การไปเก็บเห็ดปลวกต้องใช้มีดขนาดเล็ก หากไปเช้ามืดแล้วฟ้ายังไม่สว่างต้องมีไฟฉายแบบใส่ติดหัวได้ค่ะ และต้องมีตะกร้าหรือถุงสำหรับใส่เห็ด การเก็บเห็ดโคนต้องใช้มีดขุดเปิดหน้าดินเพียงเล็กน้อย เพื่อทำให้มองเห็นโคนเห็ดค่ะ ที่ส่วนนี้จะกรอบอร่อยมาก เห็ดปลวกหรือที่หลายคนเรียกว่าเห็ดโคน เป็นเห็ดที่มีรสชาติเป็นเอกลักษณ์ที่หลายคนชื่นชอบค่ะ โดยรสชาติของเห็ดปลวกนั้นมักจะถูกบรรยายจากคนที่มีประสบการณ์ทานเห็ดชนิดนี้มาว่า หวานฉ่ำ: เนื้อของเห็ดปลวกมีความฉ่ำน้ำและมีรสหวานอ่อนๆ ที่เป็นเอกลักษณ์ ทำให้หลายคนเปรียบเทียบรสชาติของเห็ดปลวกเหมือนกับเนื้อไก่ หอมกลิ่นธรรมชาติ: เห็ดปลวกจะมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ที่เป็นกลิ่นเฉพาะตัวของเห็ดป่า ทำให้รู้สึกถึงความสดใหม่และธรรมชาติค่ะ เนื้อแน่น: เนื้อของเห็ดปลวกมีความแน่นและมีสัมผัสที่หนึบเล็กน้อย จึงเพิ่มอรรถรสในการทานค่ะ และผู้เขียนขอยืนยันอีกเสียงค่ะว่า เห็ดปลวกหรือเห็ดโคนนี้อร่อยจริง เป็นเห็ดตามธรรมชาติที่ทานได้ ในแต่ละพื้นที่มีการเก็บเห็ดชนิดมาทานและขายค่ะ เพราะผู้เขียนเคยไปเที่ยวแถวเพชรบุรี ก็พบว่ามีคนเห็ดโคนมาวางขายข้างทาง และนานมาแล้วไปดูระบบบำบัดน้ำเสียที่อำเภอบ้านด่านลานหอย จังหวัดสุโขทัย ก็พบว่าคนแถวนั้นได้ขึ้นเขาไปหาเก็บเห็ดโคนมาเป็นอาหารเหมือนกันค่ะ โดยช่วงที่เห็ดออกมากคนที่นั่นให้ฟังว่า เขาจะต้มเห็ดและแช่แข็งเอาไว้ ที่พอหมดฤดูกาลของเห็ดชนิดนี้ เขาก็จะมีเห็ดโคนเอาไว้มาทำอาหารในเมนูต่างๆ ทานในบ้านค่ะ ซึ่งที่นี่ผู้เขียนก็ทำเหมือนกันค่ะ โดยจะเก็บสะสมเห็ดโคนเอาไว้ในกรณีมีจำนวนมากจากนั้นก็ทยอยนำออกมาทำอาหารทานค่ะ โดยเมนูที่มักทำประจำคือ แกงเห็ดโคนและน้ำพริกเห็ดโคนค่ะ การนำเห็ดชนิดนี้มาทานต้องล้างเห็ดให้สะอาดก่อนนำมาปรุงอาหารและปรุงให้สุกทั่วถึงค่ะ ถ้าหากคุณผู้อ่านสนใจทานเห็ดโคนนั้น ให้ลองแวะไปร้านที่นำของจากป่ามาขายค่ะ ที่จะพบได้มากที่ตลาดในต่างจังหวัดในพื้นที่ที่เขานิยมไปเก็บเห็ดโคนค่ะ ซึ่งผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง หากชอบบทความแบบนี้อีก ก็อย่าลืมกดติดตามหรือกดบุ๊กมาร์กหน้าโปรไฟล์ไว้นะคะ เพราะจะได้ไม่พลาดบทความใหม่ๆ ที่จะได้นำมาเผยแพร่ในเร็วๆ นี้ค่ะ เครดิตภาพประกอบบทความ ภาพหน้าปกและภาพประกอบเนื้อหาโดยผู้เขียน ออกแบบภาพหน้าปกใน Canva เกี่ยวกับผู้เขียน ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล จบการศึกษา : พยาบาลศาสตรบัณฑิต (B.N.S.) จากวิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม กระทรวงสาธารณสุข และสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต (อนามัยสิ่งแวดล้อม); M.P.H. (Environmental Health) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น มีความสนใจและประสบการณ์เกี่ยวกับ : สุขภาพ จิตวิทยาเชิงบวก การจัดการน้ำเสียและสิ่งปฏิกูล บทความอื่นที่น่าสนใจโดย Pchalisa https://food.trueid.net/detail/gQJ2Ymx8qv5Q https://food.trueid.net/detail/1W27YB5EbKnA https://food.trueid.net/detail/Rk6W52zwblJd เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !