สิ่งมีชีวิตทุกชนิดต้องอาศัยน้ำในการดำรงชีวิต ทำให้ในอดีตมีการตั้งบ้านเรือนอยู่ริมน้ำ ริมลำธารเพื่อความสะดวกในการอุปโภคบริโภค และเอื้ออำนวยต่อการหาอาหารตามแหล่งน้ำ ซึ่งอาหารตามแหล่งน้ำนั้นมีทั้งสัตว์น้ำและพืชผักต่าง ๆ ที่ขึ้นอยู่ริมน้ำและนำมาประกอบอาหารได้ ผู้เขียนเองก็ชื่นชอบการหาอาหารตามแหล่งน้ำ วันนี้จึงจะพาผู้อ่านไปหากินตามน้ำที่น้ำแม่ร่องสอน จังหวัดแม่ฮ่องสอนกัน ปลา ปลาส่วนใหญ่ในลำธารสายนี้คือปลากั้ง ปลาซิว ปลาสร้อยขาว ที่นี่ปลาช่อนหายาก ปลาหมอแทบไม่ปรากฏให้เห็น บริเวณที่ปลาเหล่านี้อยู่คงไม่พ้นซอกซีเมนต์แตก ๆ ด้วยปลาส่วนใหญ่มีขนาดเล็กและว่ายน้ำได้ว่องไว จึงจำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ช่วยจับ การออกหาปลาในลำน้ำในฤดูหนาวนั้นควรอาศัยเวลาแดดจัด ประมาณบ่าย 2 โมงกำลังดี เพราะปลาจะออกจากที่ซ่อนตัว ปลาตัวเล็กนี้นำไปทำเมนู “หมก” ตามแบบฉบับของชาวอีสาน โดยการนำไปปรุงกับพริก ผัก ใส่น้ำปลาร้าและที่ขาดไม่ได้คือต้นหอมและใบแมงลัก รสชาติจะค่อนไปทางเผ็ด เค็มและมีความมันจากเนื้อปลา หอย มักจะหาง่ายในบริเวณน้ำตื้น มีทั้งหอยขมและหอยเชอรี่ หอยนั้นเก็บไม่ยากแต่ต้องอาศัยการสังเกตให้ดี และต้องระมัดระวังในการเดินอย่างสูง เพราะเปลือกหอยที่ตายแล้วอาจบาดเท้าเอาได้ หอยขมนั้นนิยมนำไปต้มใส่ตะไคร้เพื่อเป็นเครื่องเคียงกินกับเมนูอื่น ๆ หรือจะทำอ่อมหอยก็อร่อยไปอีกแบบ ส่วนหอยเชอรี่นี้ชาวอีสานนิยมนำไปทำอาหาร โดยเฉพาะเมนูตำป่า อร่อยหนึบหนับจนต้องติดใจ แต่ก่อนจะกินหอยเชอรี่นั้นต้องเอาจุดเมาของหอยออกก่อน ปู ปูจับง่ายกว่าปลาอยู่หลายเท่า ในน้ำแม่ร่องสอนแห่งนี้สามารถหาปูได้ง่ายมาก เพียงยกก้อนหินในลำธารขึ้น บรรดาปูจะนอนเรียงรายให้เห็นและรอให้จับอย่างเชื่อง เทคนิคการจับปูให้เร็วและไวคือกดตัวปูลงไปและจับตรงกระดองด้านบน เพียงเท่านี้ก้ามเล็ก ๆ ของมันก็จะไม่สามารถทำอันตรายเราได้ ปูนี้นิยมนำไปทำเมนูปูดองเพื่อกินกับส้มตำ หรือจะย่างแล้วโรยเกลือกินก็หอมอร่อยเรียกน้ำลายได้ดี ผัก มีน้ำที่ไหนก็มีผักบุ้งที่นั่น หาง่าย ทำได้หลากหลายเมนูทั้งนำไปกินแนมกับส้มตำ นำไปผัด ทำแกงเทโพก็อร่อย ส่วนผักอีกชนิดที่พบในลำธารแห่งนี้คือ ผักกูด พบมากในจังหวัดแม่ฮ่องสอน ผักกูดนี้มองเผิน ๆ จะคล้ายกับต้นเฟิร์นทั่วไป แต่ใต้ใบจะไม่มีขน ส่วนยอดของผักกูดนั้นจะม้วนหยิก งอ นำมาทำอาหารได้หลากหลายเมนู ทั้งผัดผักกูด ยำผักกูด ซึ่งผักชนิดนี้จะมีเมือกลื่น มีความกรอบอร่อยเฉพาะตัว อาหารเย็นมื้อนี้ไม่ได้ควักกระเป๋าจ่ายสักบาท เพราะหากินได้ง่ายตามลำธาร แถมอาหารยังสดใหม่เพราะคัดเลือกคุณภาพด้วยตัวเอง หากมื้อเย็นนี้ยังไม่รู้ว่าจะกินอะไร ลองไปหากินตามน้ำใกล้บ้านดูสิ เป็นการเพิ่มสีสันให้มื้ออาหารได้ดีทีเดียว ทุกภาพถ่ายโดยผู้เขียน