เรื่องและภาพ : ชานาพิ้ง แป้งวงกลมสีขาวนวล ถูกบรรจงหย่อนลงในกระทะน้ำมันเดือดร้อน ฟองน้ำมันฟูฟ่องเพราะขนมที่ถูกความร้อนจัด ไม่นานนักจากแป้งสีขาวนวลก็ค่อย ๆ ออกอมเหลืองมากขึ้น จนดูเหลืองกรอบน่ากิน แม่หญิงในชุดไตลื้อสีดำแถบแดง ไม่รอช้าใช้ตะแกรงช้อนตัวแป้งนั้นขึ้นมาวางบนถาด พลางราดน้ำซอสสีน้ำตาลเข้ม เป็นอันจัดจานพร้อมเสิร์ฟ โดนัทไตลื้อ หรือ ขนมวง ขนมวง เป็นภูมิปัญญาทางการทำขนมของชาวไตลื้อที่มีมาแต่โบราณ (อาจจะรวมถึงชาวไตใหญ่ด้วย) ครั้นจะดูรูปร่างน่าตา รวมถึงกรรมวิธีในการทำ ก็แทบไม่ต่างจากโดนัทที่เราคุ้นเคย ดังนั้นจึงไม่แปลกที่พวกเราจะเรียกมันว่า “โดนัทไตลื้อ” แต่น่าเสียดายที่ขนมนี้ หากินได้ยากแล้วตามตลาดในเมือง ศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาไทยไตลื้อบ้านใบบุญ อ.ดอยสะเก็ด จ.เชียงใหม่ ได้นำขนมชนิดนี้กลับมาให้เราได้ลองกินกันอีกครั้ง ขนมชนิดนี้พื้นฐานของตัวขนมเอง เป็นเพียงแค่การนำแป้งข้าวเหนียว และแป้งข้าวเจ้า มานวดแล้วทอด ต่อมาเมื่อสูตรมีการปรับปรุง ประยุกต์ให้เข้ากับบุคสมัยและความอร่อย ก็เริ่มมีการใส่กล้วยน้ำวาลงไป (เป็นกล้วยน้ำวาสุกงอมเปลือกเริ่มดำ ที่เรากินไม่ทัน) เพื่อเพิ่มกลิ่นหอมของกล้วน และความหวานจากธรรมชาติ บรรดา แม่ ๆ ครูภูมิปัญญาบ้านใบบุญ เล่าให้เราฟังว่า ชาวไตลื้อจะเรียกขนมชนิดนี้ว่า “ขนมต่องก่อง” หมายถึงขนมที่เป็นวงกลม ตามลักษณะของมัน วิธีทำคือนวดแป้งข้าวเนียวข้าวเจ้า ผสมกันใส่กล้วยน้ำว้าบด ผสม นวดให้เข้าเป็นเนื้อเดียวกัน แต่เดิมหลังจากนี้จะนำแป้งมาคลึงเป็นเส้นยาว แล้วม้วนเข้ามาต่อกันเป็นวงกลม ปัจจุบันแม่ ๆ ค้นพบวิธีใหม่ คือการปั้นเป็นก้อนกลม ๆ ก่อน จากนั้นใช้ไม้วนตรงกลางให้กลายเป็นรู วิธีนี้จะทำให้ขนมมีขนาดเดียวกัน และรวดเร็วกว่า จากนั้นนำแป้งลงไปทอดด้วยไฟกลาง ให้เหลืองกรอบ ตัดขึ้นมาพักไว้ ตอนนี้จะกินเลยก็ได้ แต่หากเพิ่มซอสคาราเมลไตลื้อ หรือที่เรียกกันว่า น้ำอ้อยเคี่ยวลงไปจะหวานอร่อยกว่าเดิม แม่ ๆ บอกให้ฟังอีกว่าน้ำอ้อยที่เอามาทำนี้ ไม่ใช่อ้อยที่ซื้อทั่วไป แต่เป็นน้ำอ้อยที่ซื้อมาจาก ชุมชนบ่อสวก จ.น่าน ซึ่งเป็นชุมชนที่มีการทำน้ำอ้อยแบบโบราณ อีกด้วย เรียกได้ว่าเป็นการกระจายรายได้สู่ชุมชนจริง ๆ น้ำอ้อยเคี่ยวหอม ๆ ราดลงบนตัวโดนัท (ใครไม่ชอบราด ก็สามารถเอาใส่ถ้วยไว้จิ้มก็ได้) จากนั้นโรยด้วยงาขาวเพิ่มความหอม โดนัทกรอบ ๆ แป้งแน่น กรอบนอกนุ่มใน หอมกลิ่นกล้วย หวานนำด้วยรสน้ำอ้อยธรรมชาติ และกลิ่นงาขาวอ่อน ๆ เข้ากันเป็นอย่างดี จะใช้มือหยิบกิน หรือจะเอาตะเกียบเสียไม้กินแบบไม่เลอะมือก็ได้ตามชอบ บอกเลยว่าถ้าใครสนใจอยากลองชิมก็ต้องติดต่อมาก่อนนะ แม่ ๆ จะได้เตรียมไว้ให้ หรือมาเยี่ยมศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาไทยไตลื้อบ้านใบบุญ เฉย ๆ ก็สามารถมาได้ที่ อ.ดอยสะเก็ด จ.เชียงใหม่ ค้นได้ตาม Google Map ได้เลย หรือติดต่อสอบถามเพิ่มเติม 094-6347413 (สร้อย)