เมี่ยงตะไคร้ ( อีสาน ) เดิมทีตำเมี่ยงสมุนไพร หรือตำเมี่ยงตะไคร้เป็นอาหารว่างของคนอีสาน ที่จะตำรับประทานกันในครอบครัว รับประทานได้ทั้งเด็กเล็กจนถึงผู้เฒ่าผู้แก่ ถือเป็นวัฒนธรรมการบริโภคอย่างหนึ่งของคนอีสานที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน แต่ก่อนที่ จะเปิดร้านขายตำเมี่ยงตะไคร้นั้นมีอาจารย์ที่สอนในพื้นที่มาแนะนำให้ตำขายก็เริ่มขายภายในโรงเรียนแห่งหนึ่งก่อน จากนั้นก็เริ่มรู้จักกันแพร่หลาย เริ่มจากกลุ่มข้าราชการ ทั้งครู แพทย์ พยาบาล ก็จะมาซื้อมาสั่งเป็นของฝากบ้าง เริ่มแรกขายชุดละ 15 บาท เพื่อความสะดวกแก่ลูกค้าและเพื่อนบ้านจึงเปิดร้านที่บ้าน สำหรับตำเมี่ยงสูตรเด็ดจะอยู่ที่ปลาร้าที่ต้องเป็นปลาร้าของคนอีสาน ที่ทำกันเองในชุมชน มีกลิ่นหอม รสชาติดี และเครื่องปรุงต้องสดใหม่ทุกวัน ทั้งตะไคร้ก็ต้องเป็นตะไคร้อายุไม่เกิน 6 เดือน พริกป่นก็ต้องคั่วพริกตำกันสด ๆ งา และถั่วลิสงก็เช่นกัน ส่วนการปรุงนั้น มีเคล็ดลับการตำที่ต้องใช้ครกใหญ่ สากขนาดใหญ่ตำให้เครื่องปรุงที่มีทั้งน้ำตาลปี๊บ น้ำตาลทราย เกลือป่น ให้เข้ากันกับตะไคร้ พริกป่น งา ถั่วลิสงจนเป็นเนื้อเดียวกัน พร้อมที่จะเสิร์ฟกับเครื่องเคียงที่เป็นพืชผักอย่างถั่วฝักยาว กระถิน มะเขือ และที่ขาดไม่ได้คือ มะเดื่อ สำหรับวัตถุดิบในการทำเมี่ยง มีตะไคร้สดที่จะต้องนำมาซอยเป็นตัวหลัก แต่ละวันใช้มากถึง 25-30 กิโลกรัม โดยรับซื้อจากชาวบ้านในหมู่บ้านในราคากิโลกรัมละ 8 บาท ที่สำคัญตำเมี่ยงสูตรอีสาน จะขายเฉพาะที่งานเทศกาลเท่านั้น และไม่ยอมเผยแพร่ เพราะขอสงวนสูตรให้ลูกให้หลานในเครือญาติเท่านั้น เดิมทีเราขายกันชุดละ 15 บาท ตอนนี้ของแพงทุกอย่างขายชุดละ 25 บาท ในช่วงเทศกาลทั้งปีใหม่ สงกรานต์ งานประเพณี งานบุญต่าง ๆ เมี่ยงสมุนไพรจะขายดีมาก ทั้งซื้อกินกันเอง และซื้อเป็นของฝากในแต่ละวันขายได้ 400 ชุด คิดเป็นเงินกว่า 1 หมื่นบาท ถ้าเป็นวันปกติจะขายได้วันละ 2,500 - 3,000 บาท และสูตรมีดังต่อไปนี้ เครื่องปรุง ปลาร้า 200 กรัม ตะไคร้ 7 -8 หัว ข่า 7 – 8 หัว มะขามเปียก 3 ช้อนโต๊ะ ปลาแห้ง 2 – 3 ตัว หอมแดง 5 – 6 หัว กระเทียม 5 – 6 หัว น้ำตาลปี๊บ 2 ช้อนโต๊ะ น้ำปลา 2 ช้อนโต๊ะ พริกขี้หนูสวน ( ตามใจชอบ ) ผงนัว 1 ช้อนโต๊ะ กล้วยดิบ ( ตามใจชอบ ) น้ำปลา 2 ช้อนชา วิธีการทำ นำปลาร้ามาสับให้ละเอียด แล้วนำไปพักไว้ (ปลาร้า จะทำสุก หรือดิบ ก็ได้ ) ซอยตะไคร้ หัวหอม ข่า เป็นแว่นเล็ก ๆ พักไว้ก่อน ใส่เครื่องปรุง มะขามเปียก ปลาร้าที่สับไว้ น้ำปลา น้ำตาลปี๊บ ปลาแห้ง โขลกเข้าด้วยกัน รวมกับชิมรสชาติตามใจชอบ เตรียมเครื่องเคียง เช่น กล้วยดิบ มะเฟือง ผักต่าง ๆ เท่านี้ก็จะได้ เมี่ยงตะไคร้ ฉบับอีสานนน ภาพถ่ายโดย : ปากกาทอง