ใกล้หน้าร้อนที่จะเป็นฤดูการกินข้าวแช่แล้วก็เลยอยากมาแชร์วัฒนธรรมการกินอาหารชนิดนี้บ้าง เพราะเด็กๆ จะได้ทานบ่อย เพราะคุณแม่มีฝีมือในการทำข้าวแช่มาก แต่ว่ากรรมวิธีการเตรียมก็มีความยุ่งยากและซับซ้อนมากตามไปด้วย ซึ่งหนึ่่งในพระเอกของข้าวแช่ที่คนรุ่นใหม่อาจจะไม่เห็นความสำคัญแล้วนั้นก็คือตัวข้าวนั่นเอง แต่ในปัจจุบันข้าวกลายเป็นสิ่งที่ร้านค้าต่างๆ ละเลยไม่ให้ความสำคัญ กลายเป็นแค่ตัวประกอบที่มีน้ำลอยดอกไม้หอมกรุ่น และเครื่องเคียงต่างๆ กลบและบดบังรัศมีไปเสียหมด ถามว่าทำไมข้าวถึงเป็นพระเอกในข้าวแช่ เพราะชื่อก็บอกอยู่แล้วว่าเสน่ห์ของอาหารจากนี้คือข้าวถูกนำไปแช่ในน้ำ ส่วนหนึ่งก็เพื่อให้ข้าวเย็นรับประทานแล้วสร้างความสดชื่นและผ่อนคลายในหน้าร้อนได้ดี และด้วยเหตุผลนี้ข้าวที่ดีในข้าวแช่จึงควรเป็นข้าวที่ไม่แข็งหรือนิ่มเกินไป มีลักษณะเป็นเม็ดสวยแม้ว่าจะแช่อยู่ในน้ำอยู่ตลอดมื้ออาหารก็ตาม ทั้งยังไม่ควรมีคราบแป้งละลาย กล่าวคือต้องสามารถรับประทานได้หมดโดยที่น้ำลอยดอกไม้ยังใสสะอาดอยู่เหมือนเดิม ซึ่งในปัจจุบันเท่าที่กินมาร้านค้าส่วนมากจะเลือกใช้วิธีการง่ายๆ รวบรัด คือนำข้าวที่หุงให้แข็งกว่าข้าวปกติกเล็กน้อยมาใช้ ซึ่งทำอย่างไรเวลาแช่ข้าวไว้ในน้ำนานๆ ก็ย่อมต้องมีแป้งจากข้าวลอยออกมาอยู่ดี ทำให้เสน่ห์ของข้าวถูกลดบทบาทลงจนสุดท้ายก็กลายเป็นตัวรอง รองลงมาจากน้ำลอยดอกไม้ที่มักแสดงกรรมวิธีที่วุ่นวายลอยดอกไม้ข้ามวัน อบควันเทียนข้ามคืนถึงจะได้รับประทาน หรือลูกกะปิ ที่ถือเป็นตัวชูโรงในข้าวแช่ของทุกๆ ร้าน เป็นเครื่องเคียงที่ขาดไม่ได้ ซึ่งอาจจะมากล่าวถึงในโอกาสต่อไป เพราะขั้นตอนการเตรียมยุ่งยากจริงๆ เป็น 10 ขั้นตอน แต่วันนี้อยากให้ความสำคัญที่ข้าว เพราะในความเป็นจริงกรรมวิธีการเตรียมข้าวในข้าวแช่ที่ดีก็ยุ่งยากไม่แพ้องค์ประกอบอื่นๆ เริ่มจากการนำข้าวหอมมะลิมาหุงให้สุกประมาณ 60% คือสุกแต่ยังไม่ทั่ว จากนั้นก็นำข้าวมาขัดด้วยน้ำเพื่อกำจัดเนื้อแป้งที่อยู่ด้านนอกเม็ดข้าวออกไป จากนั้นก็นำมานึ่งให้สุกเพิ่มขึ้นอีกครั้ง จากนั้นก็ขัดใหม่ ทำซ้ำไปซ้ำมาอย่างนี้ 4 - 5 ครั้งจนกว่าข้าวจะสุกทั่ว ทำให้ข้าวที่ได้เป็นเมล็ดสวยเหมือนเดิม แต่มีความใสแวววาว และไม่ทำให้น้ำขุ่นแม้ว่าจะแช่อยู่ในน้ำเป็นชั่วโมงๆ และคงเป็นเพราะขั้นตอนการเตรียมที่ยุ่งยากและสิ้นเปลืองทำให้ข้าวถูกลดบทบาทลงไปเรื่อยๆ จนหาร้านที่ทำข้าวได้แบบดั้งเดิมยากมากๆ หวังว่าคงจะเห็นภาพกันแล้วนะว่าทำไหมข้าวถึงกลายเป็นพระเอกที่ถูกลืม รูปภาพโดย ธนพร ชูโชติรส