“ผักเม็ก ผักกะเดา ผักกะโดน และผักอีฮีน ธรรมชาติแห่งบ้านนา ฝนตกมามีของกิน ไม่แล้งแห้งแผ่นดิน ห้วยบึงหนองแห้งเหือดหาย” ผมว่าคงมีหลายคนที่พอจะจำท่อนเพลงนี้จากเพลง อีสานบ้านของเฮาได้ และหนึ่งในจำนวนผักที่เรามักคุ้นเคยก็คือผักเม็กนี้เอง สีและลักษณะก็ตามภาพเลย ผักแบบนี้หากินค่อนข้างยาก อย่างตามตลาดก็มีขายบ้างเป็นบางฤดู ส่วนมากที่พบง่ายจะเป็นตามท้องทุ่งนา บางต้นขนาดใหญ่เลย เรียกว่ากินกันไม่หวาดไม่ไหว และนาใครที่มีต้นเม็กมักเป็นที่คบหาของเพื่อบ้านหรือนาข้าง ๆ เสมอ เพราะเขาจะได้ขอผักเม็กกินบ้าง อิสานว่า”แอ๊ะแระ” หรือ “แอ้มแปะ” ก็ได้ ฮา ผักเม็กใบอ่อน ๆ นี้เป็นผักที่มีรสสฝาดอมเปรี้ยว แถมมีกลิ่นหอมนิด ๆ เวลากินจะได้ทั้งรสฝาดและเปรั้ยวและกลิ่นหอม ๆ เป็นที่นิยมในหมู่ชาวอิสานสำหรับนำมาแกล้มลาบ เช่นลาบปลาดุก ลาบปลาตองปลากราย ลาบหมู หรือแม้แต่ลาบวัวหรือก้อยงัวขม ๆ เรียกว่าผักเม็กนี้ตัวชูโรงในมื้อนั้นเลยทีเดียว ผักเม็กนอกจากจะกินกับลาบก้อยแล้วกินกับแจ่วก็อร่อย กินกับแจ่วบอง หรือแจ่งบ้อง ได้ปลาร้าปลาช่อนตัวสักพองามมาล้างน้ำให้สะอาด สับให้ละเอียดผสมกับหัวข่าพอหอม ตะไคร้สักนิด สับจนเป็นเนื้อเดียวกัน จากนั้นเติมพริกป่น หอมซอย ผักชี น้ำมะขามเปียกสักหน่อยพอให้เปรี้ยว ตามด้วยใบมะกรูดเสริมให้หอมคนให้เข้ากัน เติมอายิโน๊ะโม๊ะโต๊ะสักนิดเหย่ะน้ำปลาสักหน่อย ฮา กินกับข้าวเหนียวเสริมด้วยผักเม็กกินใต้เถียงนาฟังเสียงโกร่งคอควาย ดังโกร่งกร่าง ๆ กินไปฟังไปเพลินดีแท้ ผักเม็กนี้ผมยังไม่รู้วิธีปลูก อย่างต้นที่ถ่ายนี้อยู่ตรงหน้าร้านค้า ไปเห็นเลยถ่ายมา นาน ๆ ผมจะเห็นใบผักเม็กงาม ๆ นี้สักหน ตามร้านลาบก้อยร้านใหญ่ ๆ เขามักมีผักชนิดนี้ไว้ประกอบกับลาบก้อยเสมอ เพราะลูกอีสานจริง ๆ เขาจะรู้ว่า ผักเม็กนี้ล่ะคือบรรยากาศของลูกอิสานขนานแท้ในการกินลาบเลย เรื่องและภาพโดยผู้เขียน ลูกอิสาน