แหนมหมู หรืออีกชื่อหนึ่งที่คนอีสานรู้จักเป็นอย่างดีคือ ส้มหมู แหนมหมู เป็นการถนอมอย่างหนึ่งที่เกิดจาก ความต้องการที่จะกักเก็บเนื้อหมูไว้รับประทานให้นานขึ้น และแหนมหมูยังสามารถรับประทานได้ตลอดเวลา ทำให้แหนมหมูเป็นเมนูยอดฮิต ซึ่งโดยปกติคนอีสานชอบรับประทานอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ จึงทำให้การรับประทานแหนมหมูดิบไม่เป็นปัญหาแต่อย่างใดสำหรับคนที่ชื่นชอบทานอาหารอีสาน คุณป้าลำไย ผู้ผลิตแหนมหมูจำหน่ายประจำหมู่บ้านเทอดไทย ให้สัมภาษณ์ว่า “ในสมัยก่อนนั้นยังไม่มีตู้เย็นแบบสมัยปัจจุบัน จึงทำให้ต้องหาวิธีการถนอมอาหารต่าง ๆ ให้สามารถเก็บไว้ได้นานที่สุด ไม่ว่าจะเป็นทำปลาร้า ส้มผัก ส้มปลา ส้มวัว และส้มหมู” ซึ่งคุณป้าลำไยได้เรียนรู้การทำแหนมหมูมาจากคุณแม่ของคุณป้าเอง และตอนนี้ก็ทำแหนมหมูจำหน่ายในหมู่บ้าน ซึ่งแหนมหมูของคุณป้าลำไยมีรสชาติอร่อยติดปากทำให้มีลูกค้าทั้งในหมู่บ้าน และต่างหมู่บ้านมาสั่งทำเรื่อย ๆ ยิ่งช่วงเทศกาลลูกค้าก็จะมาสั่งทำเพิ่มเป็นพิเศษ เพื่อนำแหนมหมูกลับไปรับประทานที่กรุงเทพฯ อีกด้วย กระบวนการในการทำแหนมหมูนั้นไม่ซับซ้อนแต่ต้องใช้ความชำนาญในการปรุงวัตถุดิบต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นเนื้อหมูที่ต้องเลือกใช้หมูส่วนสะโพกเท่านั้น เพราะเป็นช่วงเนื้อที่เนื้อมีความเหมาะแก่การทำแหนม และหนังหมูไม่ควรมีขนหมูเหลืออยู่ รวมไปถึงวัสดุที่ใช้ในการห่อควรใช้ใบตอง เพราะจะทำให้แหนมหมูไม่เปรี้ยวเร็วเกินไป ขั้นตอนการทำ 1. นำเนื้อหมูส่วนสะโพก (เพราะเป็นส่วนที่เนื้อล้วนไม่ติดมัน) 1 กิโลกรัมเอาแต่เนื้ออย่างเดียวแยกเอาพังพืดออกให้หมด มาสับให้ละเอียด 2. นำหนังหมูมาล้างทำให้สะอาดแล้วนำมาต้มให้สุกแล้วหั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ 3. นำกระเทียม 3 หัวใหญ่ มาโขกให้ละเอียด และใส่ในเนื้อหมูที่บดพร้อมทั้งผสมกับเกลือ 1 กำมือ 4. นำข้าวเหนียว 1 กำมือผสมกับน้ำสะอาดใส่ลงไปในหม้อผสม 5. นวดเนื้อหมูในหม้อจนเหนียวแล้วนำหนังหมูที่ซอยมาผสมกัน ระยะเวลาในการนวดจนเหนียว ประมาณ 20 นาที 6. นำมาห่อด้วยใบตองให้เรียบร้อย แหนมหมูถือเป็นการถนอมอาหารที่มีกลวิถีไม่ซับซ้อน แต่สามารถถนอมอาหารได้เป็นเวลานาน การถนอมอาหารด้วยวิธีนี้ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในภาคอีสาน เนื่องจากคนอีสานนั้นนิยมรับประทานหารสุก ๆ ดิบ ๆ การถนอมอาหารด้วยวิธีนี้เป็นวิธีที่ดีอีกวิธีหนึ่ง แต่ถ้าหากผู้บริโภครับประทานแหนมดิบมากเกินไปอาจก่อให้เกิดโรคพยาธิในตับได้ ฉะนั้นควรบริโภคให้เหมาะสม และควรผ่านกรรมวิธีทำให้อาหารสุกจะดีต่อสุขภาพของผู้บริโภคเอง แหล่งข้อมูล คุณลำไย พงษ์ศาสตร์, สัมภาษณ์ 10 มีนาคม 2563 ถ่ายภาพโดย : นันทนัช ดิษดำ (ผู้เขียน)