เลี้ยงปู่ตาความเชื่อของชาวภูไทกุดหว้า ทุกปีรอท่าซูดน้ำซว้าไก่เฮือนละโต ไหว้ปู่ตาเสร็จปรุงรสเด็ดเสร็จแบ่งเห้อเพิ่นผุเอ็ดโค แซ่บฮาวเล่อหัวตัวนั้นก่ะเห้อเบิด (ภาษาภูไท) ซว้าไก่ เมนูอาหารที่ชาวภูไทกุดหว้าต้องได้ทานทุกปี นอกจากการทำทานในครัวเรือนแล้ว แต่ละครอบครัวจะต้องเตรียมไก่หนึ่งตัวต้มเพื่อหาวันในการเลี้ยงปู่ตา ซึ่งเป็นที่เคารพของคนทั้งหมู่บ้าน ได้รับคัดเลือกโดยพิธีซึ่งถือว่าเป็นคนที่ได้รับเลือกแล้ว จะต้องทำหน้าที่ มากกว่าห้าร้อยหลังคาเรือน จะต้องจัดสรรเวลาในการลงไปเลี้ยงปู่ ตา ไม่ว่าจะเป็นการเลี้ยงก่อนหรือว่าเลี้ยงหลังจากการจัดงานประจำปี วันงานจะตรงกับ ออกใหม่ 3 ค่ำ เดือน 5 ในการเลี้ยงมีสิ่งที่ต้องระวังอย่างเดียวคือ ในวันที่เราเตรียมการที่จะเลี้ยงนั้น จะต้องไม่มีคนในหมู่บ้านเสียชีวิตแม้แต่คนเดียว หรือห้ามมีศพอยู่ในหมู่บ้านถ้าวันไหนมี การเลี้ยงเจ้าปู่จะถูกเลื่อนไปจนกว่าจะนำไปเผาจึงเริ่มทำได้ ถ้าหากยังมีจะทำไม่ได้ เพราะเดี๋ยวผีจะมีการยุ่งกับเจ้าปู่ เมื่อต้มไก่หนึ่งตัวเสร็จ เราจะนำหัวและเท้าไก่ใส่ในใบตอง และคำข้าว ที่ปั้นมือจากข้าวเหนียว คำหมาก (ไหมจีบ) เดือนที่มีการเลี้ยงปู่ตาเรียงกันมากหน่อยคือช่วงก่อนวันงาน ที่เรียกว่า เดือนหก ออกใหม่ 3 ค่ำของทุกปี วันนี้จะเป็นวันที่เลี้ยงเยอะที่สุด งานตั้งแต่หกโมงเช้าจนถึง 18 นาฬิกาโดยประมาณ แยกไว้เลยหัวไก่และเท้าไก่เพื่อนำไปไหว้ แต่ที่เหลือเก็บไว้จนกว่าจะทำพิธีเสร็จ ค่อยเริ่มในการทำซว้าไก่ หลังจากนำไก่ไปเลี้ยงพร้อมแล้ว นำไก่ที่เหลือมาฉีกนำกระดูกออก ส่วนที่ไม่นำมาทำคือ หัว ปีกและขา ที่บ้านจะไม่นำเครื่องในมาด้วย แต่จะนำเครื่องในไปปิ้งให้เด็กๆ มีแต่เนื้อและหนัง แต่ก่อนที่จะเอาส่วนไหนไปจะต้องขอก่อนถึงจะนำไปได้ ไก่ที่นำมาทำซว้าไก่จะเป็นไก่ที่ตัวโตพอประมาณ น้ำหนักประมาณ 1 กิโลกรัม นำมาสังหาร เมื่อสังหารเสร็จแล้วนำไก่ลงไปในน้ำเดือดในหม้อหรือกระทะ จุ่มไก่ลงประมาณสองถึงสามครั้งไม่แช่ไว้เพราะว่าถ้าแช่นานจะทำให้เนื้อของไก่เปื่อย และหนังหลุด จะทำให้ถอนขนได้ยาก วิธีการทำซว้าไก่ แบบภูไทกุดหว้า อร่อยแบบไม่ต้องใช้ผงนัว วัตถุดิบในการทำ 1.ไก่ต้ม 1 ตัว 2.ใบมะขาม 1 ถ้วยตวง 3. ชีหอม 1 ถ้วยตวง 4.พริกป่น แล้วแต่ความชอบ ชอบเผ็ดใส่เยอะ 5. เกลือ 1 ช้อนชา 6. ตะไคร้ 7. น้ำปลา 8. กระเทียม หลังจากทำพิธีไหว้เสร็จกลับมา 1.เริ่มเลยจัดการฉีกเป็นชิ้นเล็กๆ พอดีคำ เพื่อที่จะรับประทานได้ง่าย และเวลาที่ปรุงนั้นรสชาติจะเข้าแทรกไปในไก่ได้ดี วิธีฉีกไก่ ล้างมือก่อนเลย เพราะจะต้องจับไก่ฉีก ถ้าทำขายใส่ถุงมือเพื่อความสะอาดอนามัย แต่สำหรับทำทานกันในครอบครัว ล้างมือให้สะอาด ฉีกไก่กันได้เลย ไก่ที่นิยมนำมาส่วนมากจะเป็นไก่บ้าน ถ้าหากเป็นไก่พันธุ์ที่ซื้อมาจากตลาดหรือโรงงาน เนื้อไก่จะผุและมันเยอะ เวลาที่ทำจะไม่ค่อยหอม และเนื้อจะไม่อร่อยเท่าไก่บ้านที่เราเลี้ยงเอง 2. ใส่ในหม้อเตรียมที่จะใส่ลงไปคนในน้ำต้มไก่ ใส่ให้หมดเลยทั้งกระดูก ชิ้นเล็กชิ้นใหญ่ เวลานี้น้ำในหม้อเตรียมพร้อมกับการปรุง ถ้ามีหม้อใหญ่ยิ่งดีกับการคนหม้อปรุงรสชาติ สามารถฉีกให้ใหญ่กว่านี้ได้ ทานพอดีคำของใครของเรา 3. เทไก่ใส่ลงไปได้เลยแล้วคนให้เข้ากันไม่ให้เนื้อแยกส่วนกับน้ำ ตอนนี้ยังไม่ได้ปรุงรสชาติของน้ำต้มไก่ ใส่เพียงแค่เกลือเท่านั้น เราอาจจะตักให้กับเด็กๆก่อน เพราะการลงไปเลี้ยงเจ้าปู่นั้นจะไม่มีอาหารอื่น เวลาชวนเพื่อนข้างบ้าน จะบอกว่า “ไปกินซว้าไก่ด้วยกัน” จากนั้นก็จะสะพายกระติ๊บข้าวไปด้วย 4. ปรุงรสชาติ ใส่น้ำปลา ใส่พริกแล้วแต่ความชอบ แต่จะไม่ค่อยรสจัดเน้นหอมกลมกล่อม ทำไมถึงต้องชวนลงไปกินที่เลี้ยงเจ้าปู่ เพราะในการลงไปเลี้ยงเจ้าปู่นั้นเมื่อเลี้ยงเสร็จจะต้องกินไก่ให้หมดไม่ให้นำกลับขึ้นมาบ้าน ถ้ากินไม่หมดก็ให้แบ่งคนอื่นกินด้วยที่นั่น ไม่ได้จริงๆ ก็ต้องใส่ใบตองไว้รอบโคนต้นไม้ ทุกอย่างจะไม่ขนกลับมา ตอนนี้ปรุงใส่พริกผงเรียบร้อย หม้อเล็กสำหรับเด็ก ส่วนในหม้อใหญ่ใส่พริก กินได้เลยบางครั้งที่เราลงไปกินด้วยกันไม่หมดก็นำไปแจกจ่ายไก่หนึ่งตัวได้ครึ่งหม้อ เวลาที่ไปเลี้ยงเจ้าปู่ จะพากันขนทุกคนไปด้วยทั้งหมด เพื่อที่จะทานข้าวเช้าที่นั่นได้เลย ลงไปเช้ามากประมาณ 7 นาฬิกาได้ ลงไปก็จัดหาเครื่องเขียนชื่อคนในครอบครัว คนที่เราระลึกนึกถึงจากนั้นมอบให้เจ้าปู่ทำพิธีให้เสร็จก็กินซว้าไก่กัน เสร็จก็พากันกลับบ้าน ความหอมและอร่อยของซว้าไก่ ข้าวเหนียวร้อนๆ จุ่มลงไปเนื้อไก่อ่อนหนึบกลิ่นของผักหอมไท ความชอบส่วนตัวคือชอบกินหนังไก่ ยิ่งติดกระดูกอร่อย ใครที่มาเยือนถิ่นภูไท อย่าลืมมาชิมซว้าไก่ดูอร่อย ภาพถ่ายทั้งหมดถ่ายโดยผู้เขียน ภาพปกจาก Canva เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !