กระบอกไม้ไผ่ นับว่าเป็นวัสดุตามธรรมชาติที่คนในอดีตและในปัจจุบันนับมาประกอบอาหาร เนื่องจากในอดีตยังไม่มีภาชนะสำหรับหุงต้ม จึงมีการใช้วัสดุที่หาได้จากธรรมชาติที่สามารถใช้หุงหรือต้มได้ วัสดุจากธรรมชาติที่สามารถนำมาหุงต้มได้ ต้องเป็นภาชนะที่สามารถบรรจุของเหลวได้ ไม่รั่วซึม และทนความร้อน ภาชนะที่ว่าคือ กระบอกไม้ไผ่ ที่กล่าวมาข้างต้นนั่นเอง ในอดีตหรือแม้กระทั่งในปัจจุบันกระบอกไม้ไผ่ถูกนำมาใช้เป็นภาชนะสำหรับบรรจุอาหารและหุงต้ม กระบอกไม้ไผ่ที่เราเห็นในปัจจุบันถูกนำมาเป็นวัสดุสำหรับการประกอบอาหารก็อาจจะมีเพียงข้าวหลามเท่านั้น ข้าวหลาม คือ อาหารชนิดหนึ่งที่ประกอบด้วยข้าวและส่วนผสมอื่น นำมาปรุงรสชาติให้หวาน มัน และนำข้าวที่ปรุงเสร็จใส่ในกระบอกไม้ไผ่และเผาให้สุก ทำให้ข้าวหลามมีความหอมจากเยื่อไม้ไผ่ โดยข้าวหลามนับว่าเป็นที่นิยมมากสำหรับคนไทย ด้วยความหวาน มัน และหอมนั้น ทำให้ข้าวหลามเป็นอาหารว่างที่ทั้งอิ่มและอร่อยไปพร้อมกัน ความอร่อยของข้าวหลาม คือ ความหวานและมันพอดีกัน และเผาให้สุกพอดีจะทำให้ข้าวหลามนุ่มและหอม การที่จะทำให้ข้าวหลามอร่อยได้นั้นนอกจากการปรุงรสชาติให้ดีและการเผาให้สุกอย่างพอเหมาะ การเลือกไม้ไผ่ที่จะนำมาทำกระบอกข้าวหลามก็มีความสำคัญอย่างยิ่ง ควรเลือกกระบอกไม้ไผ่ที่มีเยื่อไม้ไผ่ที่เหนียว กระบอกมีความหนา และเป็นลำต้นไม้ไผ่ที่แก่กำลังพอดี นี่คือสิ่งที่ทำให้ข้าวหลามอร่อยและแตกต่างจากข้าวหลามที่ขายทั่วไปอย่างแน่นอน การทำข้าวหลามมีวิธีที่ง่ายและสามารถทำเองได้ ดังนี้ วิธีทำข้าวหลาม 1. ขูดมะพร้าวเพื่อให้ได้น้ำกะทิ โดยใช้เฉพาะหัวกะทิเท่านั้น การใช้น้ำกะทิจากมะพร้าวขูดจะมีความมันกว่ากะทิกล่อง 2. แช่ข้าวเหนียวในน้ำเป็นเวลาประมาณ 2 ชั่วโมง ภาพถ่ายโดย Piyaporn.Jan 3. นำข้าวเหนียวที่แช่มาผัดไฟอ่อนกับน้ำกะทิที่เตรียม และปรุงรสชาติหวานตามใจชอบ ภาพถ่ายโดย Piyaporn.Jan 4. เตรียมกระบอกไม้ไผ่ โดยการเลื่อยใต้ข้อลำไม้ไผ่เพื่อให้ได้แต่ละกระบอก ภาพถ่ายโดย Piyaporn.Jan 5. นำกระบอกไม่ไผ่ล้างทำความสะอาดให้เรียบร้อย และผึ่งให้แห้งสักพัก ภาพถ่ายโดย Piyaporn.Jan 6. นำข้าวที่ผัดแล้วกรอกใส่กระบอกไม้ไผ่ที่ผึ่งไว้ให้ครบตามจำนวนกระบอกที่ต้องการ ภาพถ่ายโดย Piyaporn.Jan 7. ขุดดินเป็นร่อง แนวยาว เพื่อเตรียมก่อฟืนและเผา ภาพถ่ายโดย Piyaporn.Jan 8. นำกระบอกไม้ไผ่ที่กรอกข้าวเรียบร้อยมาตั้งตามร่องที่ขุดเตรียมไว้เป็นแนวยาว ภาพถ่ายโดย Piyaporn.Jan 9. นำใบตองมายัดใส่ปากกระบอกไม้ไผ่ เพื่อปิดไม่ให้เหม่าเข้าไปในกระบอกไม้ไผ่ ภาพถ่ายโดย Piyaporn.Jan 10. ก่อไฟเผาข้าวหลาม พยายามดูตลอดเวลาเผื่อไม่ให้ไฟไหม้กระบอกข้าวหลาม ภาพถ่ายโดย Piyaporn.Jan 11. ให้เผาจนกระบอกไม้ไผ่เปลี่ยนสี นับว่าเป็นอันเสร็จเรียบร้อย และสามารถรับประทานได้ ภาพถ่ายโดย Piyaporn.Jan และนี่ก็คือวิถีชาวบ้านที่สามารถนำวัสดุในธรรมชาติมาใช้ประกอบอาหาร นอกจากจะนำมาเลี้ยงตนได้แล้วยังสามารถต่อยอดเป็นอาชีพได้อีกด้วย นอกจากนี้ยังถือว่าเป็นกิจกรรมดี ๆ ที่เสริมสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัว หากใครที่ต้องการสร้างรายได้ง่าย ๆ สามารถนำวิธีการการประกอบอาหารจากข้าวหลามไปต่อยอดและสร้างรายได้ในอนาคต สุดท้ายนี้การนำภูมิปัญญาชาวบ้านมาปฏิบัติและต่อยอดนับว่าเป็นการอนุรักษ์และรักษาภูมิปัญญาท้องถิ่นให้อยู่รุ่นต่อรุ่นสืบไป ภาพหน้าปกโดย Piyaporn.Jan