สำหรับชาวใต้แล้ว เติบโตมาเรียกได้ว่า คุ้นเคยกับมะม่วงเบา หรือ “ลูกม่วงเบา” เป็นอย่างดี มะม่วงท้องถิ่นพันธุ์นี้ นิยมปลูกไว้ที่บ้านกัน คนล่ะต้นสองต้น ลูกเล็ก ๆ เปลือกบาง ๆ รสชาติเปรี้ยวแหลมสะใจ ตอนเด็ก ๆ การได้เอามะม่วงเบาสด ๆ มาจิ้มกะปิ นี่เป็นอะไรที่ชอบมาก หรือนำมาทำมะม่วงแช่อิ่มก็อร่อย บางบ้านก็จะนำใส่ในแกงเหลือง แบบปักษ์ใต้ ก็ให้รสชาติเข้ากันได้ดี มะม่วงเบาจะให้ผลผลิตแทบทั้งปี แต่จะเยอะสุด ในช่วงหน้าร้อน และอีกเมนูง่าย ๆ ที่สามารถนำมะม่วงมาปรุง ให้อร่อยไปอีกแบบ คือ ยำมะม่วงเบา สำหรับสูตรบ้าน ๆ มีส่วนผสมไม่กี่อย่าง เข้าครัวก็หยิบส่วนผสม มาทำกันได้แล้ว ส่วนผสมประกอบด้วย มะม่วงเบาดิบ มะพร้าวคั่ว พริกขี้หนูสวนหั่นซอยปริมาณเผ็ดมากน้อยตามชอบ กะปิอย่างดี เกลือป่น น้ำตาลปี๊บ หอมแดงซอย ถั่วลิสงคั่ว ปลากรอบ ขั้นตอนแรก นำมะม่วงเบามาล้างสะอาด แล้วสับหยาบ ๆ จากนั้นพักไว้ เคล็ดลับสำหรับคนที่ไม่ชอบรสเปรี้ยวจัด หลังจากสับเนื้อมะม่วงแล้ว ให้นำไปใส่กะละมังเติมน้ำสะอาด จากนั้นใช้มือค่อย ๆ บีบน้ำ ออกจากเนื้อมะม่วงเพียงเบา ๆ เพื่อลดความเปรี้ยวลงได้ ขั้นต่อมา นำกะปิมาห่อใบตอง ย่างไฟให้หอม แต่ถ้าไม่สะดวกย่าง ก็เอาเข้าไมโครเวฟสัก 1 นาที พอให้มีกลิ่นหอม ๆ ควรเลือกใช้กะปิอย่างดี รสชาติของยำ จะหอมอร่อยมากขึ้น จากนั้นนำน้ำตาลปี๊บ มาใส่กะละมังสำหรับผสมน้ำยำ ใส่กะปิย่างที่เตรียมไว้ เหยาะเกลือเล็กน้อย ใส่หอมแดงซอย พริกขี้หนูซอย ปรุงรสชาติให้ออกเค็ม เผ็ด ตามชอบ แต่ควรเผื่อรสให้จัดสักหน่อย เพราะหลังจากนั้น เราจะนำไปคลุกเคล้ากับมะม่วงเบาที่มีรสเปรี้ยว เมื่อเคล้ากันจนมะม่วงเข้ากับน้ำยำ ให้ใส่มะพร้าวคั่ว ในส่วนของมะพร้าวคั่วนี้ เราอาจจะซื้อมะพร้าวขูดจากตลาด นำมาคั่วเอง ให้พอมีสีน้ำตาลอ่อน ๆ จากนั้นนำมาใส่ครกตำหยาบ ๆ เพื่อให้รสสมผัสของเนื้อมะพร้าวคั่ว ไม่แข็งเกินไป ตัวมะพร้าวคั่ว จะทำให้ยำมีรสชาติกลมกล่อมขึ้น จากนั้นโรยถั่วลิสงคั่วลงไป หากจะให้ดูหรูหราน่ากินไปอีก จะเพิ่มเติมด้วยการใส่เม็ดม่วงหิมพานต์อบลงไปด้วยก็ได้ จากนั้นตามด้วยปลากรอบ ถ้าจะให้อร่อยมากขึ้นไปอีก ที่บ้านจะชอบใช้ปลาลูกเบร่ ซึ่งเป็นปลาตัวเล็ก ๆ ตากแห้งของดีจากจังหวัดพัทลุง มาทอดจนกรอบ นำมาโรยใส่ในยำ ซึ่งหากไม่มี ก็สามารถใช้ปลากรอบที่มีทั่วไปหรือจะใช้กุ้งแห้งทดแทนก็ได้ คลุกเคล้าจนเข้ากัน ชิมรสให้ถูกปาก ถ้ารสชาติแบบบ้าน ๆ ก็จะเน้นรสเปรี้ยวของมะม่วงเบา ตัดกับรสเค็มของกะปิ ตามด้วยเผ็ด และมีรสหวานตามเพียงเล็กน้อย เพียงเท่านี้เราก็จะได้ยำมะม่วงเบา รสชาติอร่อยพร้อมรับประทาน ภาพประกอบทั้งหมดของบทความนี้โดย ผู้เขียน