ผักก้านจองหรือผักพาย รสชาติยังไง ขมไหม ทำเมนูอะไร | บทความโดย ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล พอพูดถึงผักที่ทานได้อร่อย และเป็นผักที่เกิดและเจริญเติบโตได้ดีในแหล่งน้ำตามธรรมชาตินั้น ในสถานการณ์จริงก็มีให้เลือกเยอะเหมือนกันค่ะ โดยผักก้านจองเป็นผักที่หลายอาจไม่เคยได้ยินมาก่อน หรืออาจจะเคยเห็นมาก่อนแต่ไม่รู้จัก และบางคนอาจทั้งรู้จักและเคยเห็นแต่ยังไม่เคยลองทาน ซึ่งก็มีหลากหลายประสบการณ์ จริงไหมคะ? แต่สำหรับผู้เขียนนั้นได้รู้จักผักก้านจองมาตั้งแต่เด็กแล้วค่ะ เพราะเคยเป็นเด็กเก็บผักขายมาก่อนสมัยเป็นเด็กชั้นประถม ที่ในปัจจุบันก็ยังได้เกี่ยวข้องกับผักชนิดอยู่นะคะ แต่ส่วนมากจะเป็นการนำผักก้านจองมาทานมากกว่า มีโอกาสได้ไปเก็บมาทานบ้าง แต่ไม่บ่อยค่ะ ซึ่งหลายคนยังไม่รู้ว่า ผักก้านจองหากไปพูดกับคนที่อื่น ก็อาจเรียกชื่อแตกต่างกันไปตามแต่ละพื้นที่นะคะ ส่วนจะเรียกว่าอะไรบ้างนั้น ต้องอ่านต่อให้จบค่ะ เพราะข้อมูลส่วนนี้ผู้เขียนได้นำมารวบรวมไว้ให้แล้ว งั้นเรามาทำความรู้จักกับผักก้านจองกันเลยดีกว่า ดังข้อมูลต่อไปนี้ ผักก้านจองเป็นพืชน้ำที่มีลักษณะเด่นชัด ทำให้เราสามารถแยกแยะได้ง่ายเมื่อเทียบกับพืชชนิดอื่นๆ ค่ะ โดยลักษณะเด่นของผักก้านจองตามธรรมชาติ มีดังนี้ค่ะ ลำต้น: ลำต้นเป็นเหง้าอยู่ใต้ดิน ช่วยในการเจริญเติบโตและขยายพันธุ์ ลำต้นของผักก้านจองเป็นเหลี่ยม อวบน้ำ และมีช่องอากาศภายใน ทำให้ลำต้นลอยตัวได้ดี ซึ่งแตกต่างจากผักชนิดอื่นๆ ที่มีลำต้นเป็นเส้นใยหรือแข็ง ใบ: ใบมีขนาดใหญ่และแผ่กว้าง ดอก: ดอกสีเหลืองและออกดอกเป็นช่อ ผล: ผลมีขนาดเล็ก ราก: รากจะยึดติดกับดินโคลนใต้น้ำ ผักก้านจองมีชื่อเรียกอื่นๆ อีกมากมายตามแต่ละท้องถิ่นค่ะ บางทีเรียกต่างกันไปแต่ก็หมายถึงพืชชนิดเดียวกัน และต่อไปนี้คือชื่อเรียกอื่นๆ ของผักก้านจองค่ะ ภาคอีสาน: ผักพาย ผักตบใบพาย ผักคันจอง ผักคันจ่อง ผักคันซ้อน ภาคกลาง: ตาลปัตรฤาษี นางกวัก ตาลปัตรยายชี บัวควัก สิงห์บุรี: ผักก้านจอง ภาคใต้ (ปัตตานี): บอนจีน ภาคเหนือ: บัวกวัก บัวลอย ซึ่งเหตุผลที่ชื่อเรียกแตกต่างกันก็เพราะว่า ลักษณะเด่น: บางชื่ออาจเน้นลักษณะของใบที่คล้ายตาลปัตร (ตาลปัตรฤาษี) บางชื่อเน้นลักษณะของก้านใบ (ผักก้านจอง) วิธีการใช้ประโยชน์: บางชื่ออาจเกี่ยวข้องกับการนำไปประกอบอาหาร เช่น ผักพาย ความเชื่อ: บางชื่ออาจเกี่ยวข้องกับความเชื่อหรือตำนานท้องถิ่น เช่น นางกวัก ที่สรุปแล้วผักก้านจองเป็นพืชที่มีประโยชน์และเป็นที่รู้จักกันดีในหลายพื้นที่ของประเทศไทยเรา แม้จะมีชื่อเรียกที่แตกต่างกันไป แต่ก็ล้วนหมายถึงพืชชนิดเดียวกันค่ะ ผักก้านจองเป็นพืชน้ำและมักพบในแหล่งน้ำจืด เช่น หนอง บึง นาข้าว หรือบริเวณที่มีน้ำขัง ซึ่งจะแตกต่างจากผักสวนครัวส่วนใหญ่ที่ปลูกในดิน ผักก้านจองเป็นพืชน้ำที่เจริญเติบโตได้ดีในสภาพแวดล้อมที่ชุ่มชื้นและมีน้ำขัง ดังนั้นสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับการเจริญเติบโตของผักก้านจองนั้น จะมีลักษณะดังนี้ค่ะ แหล่งน้ำ: ผักก้านจองชอบขึ้นในแหล่งน้ำจืด เช่น หนอง บึง นาข้าว หรือบริเวณที่มีน้ำขังตามธรรมชาติ ดิน: ชอบดินเลนหรือดินโคลนที่มีอินทรียวัตถุสูง แสงแดด: ต้องการแสงแดดปานกลางถึงมาก อุณหภูมิ: เจริญเติบโตได้ดีในสภาพอากาศร้อนชื้น ความชื้น: ต้องการความชื้นสูง ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเจริญเติบโตของผักก้านจอง ได้แก่ ระดับน้ำ: ระดับน้ำที่เหมาะสมจะช่วยให้ผักก้านจองเจริญเติบโตได้ดี คุณภาพน้ำ: น้ำที่สะอาดและมีธาตุอาหารเพียงพอ จะช่วยให้ผักก้านจองเจริญเติบโตได้อย่างสมบูรณ์ ฤดูกาล: ผักก้านจองมักจะเจริญเติบโตได้ดีในช่วงฤดูฝน ผักก้านจองเป็นพืชน้ำที่มีประโยชน์และมีส่วนที่ทานได้หลายส่วนค่ะ โดยส่วนที่นิยมนำมาประกอบอาหารมากที่สุดก็คือ ก้านดอกอ่อนและใบอ่อนนั่นเองค่ะ ก้านดอกอ่อน: มีรสชาติหวานมัน กรอบ และเป็นที่นิยมนำมาลวกจิ้ม หรือทำเป็นอาหารได้หลากหลายเมนู ใบอ่อน: มีรสชาติขมเล็กน้อย แต่เมื่อนำไปปรุงอาหารร่วมกับส่วนผสมอื่นๆ จะช่วยลดความขมลงได้ และให้รสชาติที่กลมกล่อม โดยผักก้านจองสดเป็นสิ่งที่ผู้เขียนได้ทานบ่อยที่สุด เพราะง่ายดีค่ะ เพียงเก็บมาแล้วล้างน้ำทำความสะอาดให้ดี ก็สามารถนำมาเป็นผักสดได้แล้ว ซึ่งผักก้านจองสดจะมีรสชาติที่แตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับส่วนที่นำมาทานนะคะ ที่โดยทั่วไปแล้วผักก้านจองจะมีรสชาติดังนี้ หวานมัน: โดยเฉพาะส่วนของก้านดอกอ่อน จะมีรสชาติหวานมัน อร่อย ขมเล็กน้อย: ใบอ่อนอาจมีรสขมเล็กน้อย แต่ไม่มากนัก กรอบ: เนื้อสัมผัสจะกรอบ และมีน้ำเยอะ ที่รสชาติโดยภาพรวมของผักก้านจองสดจะออกแนวหวานมัน กรอบ และมีรสขมเล็กน้อย ซึ่งหลายคนชอบนำมาทานคู่กับน้ำพริก ลาบ ก้อย หรือจะนำไปลวกจิ้มก็อร่อยค่ะ และปัจจัยที่ส่งผลต่อรสชาติของผักก้านจอง เช่น ส่วนที่นำมาทาน: ก้านดอกอ่อนจะมีรสหวานมันกว่าใบอ่อน ความสด: ผักก้านจองที่สดใหม่จะมีรสชาติที่ดีกว่า วิธีการเก็บ: การเก็บรักษาที่ถูกวิธีจะช่วยรักษารสชาติและคุณค่าทางอาหารได้นานขึ้น นอกจากนำมาทานสดแล้ว อีกแนวทางหนึ่งที่อยากแนะนำคือผักก้านจองลวกค่ะ เพราะจะมีรสชาติที่อร่อยและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวค่ะ ที่โดยทั่วไปรสชาติของผักก้านจองลวกเป็นดังนี้ หวานมัน: เมื่อนำไปลวก ความหวานมันของก้านดอกอ่อนจะเด่นชัดมากขึ้น ทำให้ทานคู่กับน้ำพริกหรือน้ำจิ้มได้อย่างลงตัว ลดความขม: การลวกจะช่วยลดความขมของใบอ่อนลง ทำให้ทานได้ง่ายขึ้นค่ะ กรอบนุ่ม: เนื้อสัมผัสจะเปลี่ยนจากกรอบเป็นนุ่ม เคี้ยวเพลินดี จากที่รสชาติโดยรวมของผักก้านจองลวกจะออกแนวหวานมัน นุ่ม และมีกลิ่นหอมอ่อนๆ จึงทำให้หลายคนชอบนำมาทานคู่กับขนมจีนน้ำยา น้ำพริกหรือจะนำไปใส่ตำป่าก็ได้ค่ะ อร่อยหมดทุกเมนู ซึ่งเคล็ดลับเกี่ยวกับผักก้านจองลวก มีดังนี้ค่ะ เลือกส่วนที่สด: เลือกส่วนของก้านดอกอ่อนและใบอ่อนที่สดใหม่ จะได้รสชาติที่ดีที่สุด ลวกพอสุก: ไม่ควรลวกนานเกินไป เพราะจะทำให้ผักเละและเสียรสชาติ จิ้มน้ำพริก: ลองจิ้มกับน้ำพริกต่าง ๆ เช่น น้ำพริกหนุ่ม น้ำพริกตาแดง หรือน้ำพริกปลาร้า จะช่วยเพิ่มรสชาติและความอร่อยได้มากขึ้น หลายๆ ครั้งการนำผักก้านจองมาเป็นผักสำหรับผู้เขียน มักเป็นในลักษณะที่ว่าทานสดกับส้มตำค่ะ เพราะรู้สึกว่าพอนำมาทานแล้ว อร่อยและเข้ากันได้ดี ดอกอ่อนและก้านอ่อนมีความขมไม่มากค่ะ ซึ่งถ้าคุณผู้อ่านต้องการจะทานบ้าง ต้องแวะไปซื้อหาผักก้านจองที่ตลาดค่ะ ที่มีร้านตามร้านขายผักพื้นบ้าน ราคาไม่แพงนะคะ กำละ 5-10 บาทเท่านั้น ที่ในธรรมชาติจริงๆ ผักก้านจองเป็นผักปลอดสารพิษค่ะ เพราะถ้าแหล่งน้ำนั้นเคยมีผักชนิดนี้เกิดอยู่แล้ว ปีถัดมาผักก้านจองจะเกิดเองและเจริญเติบโตได้เองตามธรรมชาติ ที่บางคนในต่างจังหวัดก็หารายได้เสริม จากการเก็บผักก้านจองที่เกิดเองตามธรรมชาติมาขายที่ตลาดค่ะ ยังไงนั้นหากสนใจก็อย่าลืมเลือกผักก้านจองที่มีลักษณะสดใหม่นะคะ ซึ่งผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง หากชอบบทความแบบนี้อีก ก็อย่าลืมกดติดตามหรือกดบุ๊กมาร์กหน้าโปรไฟล์ไว้นะคะ เพราะจะได้ไม่พลาดบทความใหม่ๆ ที่จะได้นำมาเผยแพร่ในเร็วๆ นี้ค่ะ เครดิตภาพประกอบบทความ ภาพหน้าปกและภาพประกอบเนื้อหาโดยผู้เขียน ออกแบบภาพหน้าปกใน Canva เกี่ยวกับผู้เขียน ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล จบการศึกษา : พยาบาลศาสตรบัณฑิต (B.N.S.) จากวิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม กระทรวงสาธารณสุข และสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต (อนามัยสิ่งแวดล้อม); M.P.H. (Environmental Health) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น มีความสนใจและประสบการณ์เกี่ยวกับ : สุขภาพ จิตวิทยาเชิงบวก การจัดการน้ำเสียและสิ่งปฏิกูล บทความอื่นที่น่าสนใจโดยผู้เขียน https://food.trueid.net/detail/GrwypvXqz1Ge https://food.trueid.net/detail/wNxAbDgzaxkn https://food.trueid.net/detail/J8WX1p2Q6JDY เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !